Ճանկաթաղի Սուրբ Գևորգ եկեղեցին
Կառուցվել է 17-րդ դարի սկզբին , բայց հիմնովին վերակառուցվել է 2018 թվականին։
Գտնվում է պատմական Մեծ Հայքի Արցախ աշխարհի Մեծ Առանք գավառում (հետագայում Խաչեն), մինչև 2023թ․՝ Արցախի Հանրապետությունում, Մարտակերտի շրջանում։
2023 թ․ սեպտեմբերից բռնազավթված է Ադրբեջանի կողմից։
Ճանկաթաղի Սուրբ Գևորգ եկեղեցին կառուցվել է 1609 թվականին։
Կառուցման թվականը արձանագրված է եղել եկեղեցու բարավորին, որը տեսել և վավերագրել է բանահավաք, ազգագրագետ Մակար եպիսկոպոս Բարխուդարյանցը․
«Թվին ՌԾԸ (1609) յիշատակ է Ղուկասի որդի Գրիգորի»։
Խորհրդային իշխանության տարիներին եկեղեցին զոհ է դարձել հակակրոնական գաղափարախոսությանը և պայթեցվել է, պահպանվել է միայն հյուսիսային պատի մի հատվածը։
Հենց այդ ժամանակ էլ հավանաբար անհետացել է նաև բարավորի շինարարական արձանագրությունը։
Թեև եկեղեցին թվագրվում է 17-րդ դար, սակայն տարածքում պահպանված ավելի վաղ շրջանի բազմաթիվ խաչքարերը վկայում են, որ այստեղ սրբատեղի է եղել առնվազն զարգացած միջնադարից։
Եկեղեցու արևմտյան կողմում պահպանված գերեզմանոցն ամփոփում է տասնյակից ավելի գերեզմանաքարեր։
Մակար Բարխուդարյանցն արձանագրում է․
«Տաճարիս դրան ամփոփուած են տասնևմի քահանաներ, որք են նախկին բնակչաց հոգևոր հովիւներն»։
Ծնունդով ճանկաթաղցի ռուսաստանաբնակ բարերար Էդուարդ Սարգսյանի նախաձեռնությամբ և նրա ընտանիքի ֆինանսական աջակցությամբ 2011 թ․ սկսվել են եկեղեցու վերականգնման աշխատանքները։
Շինարարությունն ավարտվել և եկեղեցին վերաօծվել է 2018 թ․ հունիսին։
Եկեղեցին ուղղանկյուն հատակագծով պարզ թաղակապ սրահ է։
Թաղը հենված է երկու զույգ պատկից որմնասյուներից բարձրացող սլաքաձև կամարների վրա։
Արևելքից կիսաշրջանաձև խորանն է, որին զուգահեռ երկու ավանդատներն են։
Հյուսիսային պատին պահպանվել է մկրտության ավազանը։
Սրահի արևմտյան հատվածի ուղղությամբ վեր է բարձրանում քառասյուն զանգակատունը։
Հյուսիսային որմնակամարների ստորին հատվածներում և որմնասյուներին ագուցված են խաչքարեր ու տապանաքարեր։
Արևմտյան պատին արտաքուստ ագուցված են արձանագիր և անարձանագիր ոչ մեծ չափսի մի քանի խաչքար։
Միակ մուտքը բացված է արևմտյան ճակատից։
Եկեղեցին լուսավորվում է հինգ լուսամուտներով, որոնցից երկուսը հարավային կողմում են, երկուսը՝ արևելյան, մեկը՝ արևմտյան։
Եկեղեցու մուտքի նորակերտ բարավորի վրա արձանագրված է վերակառուցման տարեթիվը․
«Ի հայրապետութեան Ն․Ս․Օ․Տ․Տ․ Գարեգնի Բ կաթողիկոսի եւ յառաջնորդութեան Տէր Պարգեւի Արքեպիսկոպոսի վերակառուցաւ Սուրբ Գեւորգ եկեղեցիս արդեամբ Տէր Էդուարդ Սարգսեանի յամի տեառն ՍԺՀ 2018»։
Եկեղեցին կառուցված է տեղական կիսամշակ քարից, պատուհանների և մուտքի եզրագոտիները, պատերի անկյունաքարերը սրբատաշ են։
Տանիքը կղմինդրածածկ է։
Եկեղեցու արևելյան մասում կառուցված է փոքր մատուռ։
2023 թ․ սեպտեմբերի 19-ից Ճանկաթաղը բռնազավթված է Ադրբեջանի կողմից։
Հուշարձանի ներկայիս վիճակն անհայտ է։
