Մենք արձանագրում ենք, որ վարչապետը դրժեց իր խոստումը. հայտարարութուն Ամուլսարի ճգնաժամի շուրջ

ՀԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ-ԿՈՉ ԱՄՈՒԼՍԱՐԻ ՇՈՒՐՋ ՃԳՆԱԺԱՄԻ ՇՈՒՐՋ

Մենք՝ ներքոստորագրյալներս, 

հիշեցնում ենք, որ գրեթե մեկ տարի առաջ այս օրերին նորընտիր վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն իր հարյուր օրվա կառավարման հրապարակային մեծ հանրահավաքում հայտարարել էր ուղիղ ժողովրդավարության կարևորության և հանրաքվեների ներդրման մասին։

Ճակատագրի հեգնանքով, արդեն երեկ վարչապետը Հայաստանի և մասնավորապես Ջերմուկ համայնքի համար կենսական նշանակություն ունեցող Ամուլսարի հանքի մասին հավաքը անցկացնում էր Բ26-ի փակ դահլիճում, առանց ուղիղ հեռարձակման։ Ժողովուրդը կրկին ոստիկանական պատնեշով բաժանված էր Բ26-ի նախագահական նստավայրից։

Ամուլսարի պահապաններին զորակցող ցույցի մասնակիցների առաջ փակվեցին նաև ԱԺ այգու դարպասները՝ թույլ չտալով այնտեղ հանրային քննարկում անել։ Դրա հետևանքով հավաքի թեժացման արդյունքում զորակցողներից մի քանիսին ոստիկանները ուժ կիրառելով բերման ենթարկեցին։

Մենք արձանագրում ենք, որ վարչապետը դրժեց իր խոստումը և փորձաքննությունը «թևի տակ դնելու և Ջերմուկ գնալու» փոխարեն նախընտրեց փակ հավաք անել Նախագահական նստավայրում, որին մասնակցում էին ոչ միայն ազդակիր Ջերմուկի, Գնդեվազի բնակիչներ, այլև Լիդիանի շահերն առաջ մղող մարդիկ՝ Լիդիանի աշխատակիցները և նույնիսկ Գնդեվազ համայնքի արոտավայրերի հողերը խիստ ցածր գնով օտարելու և շուրջ 400 անգամ թանկ գնով Լիդիանին վաճառելու համար քրեական գործով հետապնդվող Գնդեվազի նախկին գյուղապետը։

Հավաքին ջերմուկցիներն ու բնապահպանները հնարավորություն չունեցան իրենց մտահոգությունները լիարժեք բարձրաձայնել ու քննարկել վարչապետի հետ։ Քննարկման փոխարեն վարչապետը երկար նկարագրեց կառավարության նախաձեռնած քայլերը՝ փորձելով փաստարկել հանքը բացելուն միտված՝ նախօրոք ունեցած իր դիրքորոշումը։

Ուստի մենք արձանագրում ենք, որ 2009 թվականից մինչ օրս՝ Ամուլսարի շուրջ սկսված ողջ գործընթացում ջերմուկցիները այդպես էլ զրկված մնացին իրենց շահերը ներկայացնելու հնարավորությունից՝ օրենքի պահանջով պարտադիր հանրային լսումներից։ Դրա փոխարեն նրանք դարձան ձևական միջոցառման մասնակիցներ։

Հատկանշական է, որ շուրջ 3000 ջերմուկցիների, այնպես էլ շուրջ 12000 վայոցձորցիների՝ Ամուլսարում հանքի շահագործումը մերժող հանրագրերը ևս չունեցան որևէ արձագանք ուղիղ ժողովրդավարության ջատագով հանդես եկող կառավարության կողմից։ 

Վարչապետը իր երեկվա հեռարձակումով ամրապնդեց ամենավատթար կանխատեսումները, որ Ամուլսարի հարցում ՀՀ կառավարությունը պատշաճորեն չի հասցեագրում և պաշտպանում ժողովրդի/քաղաքացիների կենսական իրավունքները և շահերը։ Նման գործելաոճով կառավարությունը կանգնած է սեփական իշխանության սոցիալական հենարանի՝ Վայոց Ձորի և Ջերմուկի բնակչության ու քաղաքացիական հասարակության կարևոր մասի վստահությունը կորցնելու վտանգի առջև։ Այս գործելաոճը նաև խզում է առաջացնում հեղափոխությամբ ձեռք բերված հանրային համերաշխության մեջ, ինչից տուժելու է ինչպես կառավարությունը, այնպես էլ ողջ հասարակությունը։ 

Արձանանագրում ենք, որ վարչապետն Ամուլսարում հանքի բացմանը կողմ լինելով, խախտեց իր իսկ պայմանը, թե հանքը կբացվի միայն Ջերմուկ առողջարանային քաղաքի, Ամուլսարի ջրային ավազանի և Սևանա լճի անվտանգության երաշխիքների դեպքում, այնինչ Քննչական կոմիտեի կողմից ELARD-ին պատվիրած ուսումնասիրության տեքստում հստակ նշված են որոշ ռիսկերի չհաշվարկված և անկանխատեսելի լինելու, շրջակա միջավայր և ջրային ավազաններ ծանր մետաղներ և թթվային ջրեր արտանետվելու հնարավորության և այլ ռիսկերի մասին: Բացի դրանից ուսումնասիրության մեջ նշված է, որ հանքարդյունահանման նախագծի մի մասը գտնվում է Սևանա լճի ջրհավաք ավազանի անմիջական ազդեցության գոտում, իսկ Սևանա լիճը պաշտպանված է օրենքով։ Ուսումնասիրության հեղինակներն ընդհանուր առմամբ մատնանշում են Լիդիանի պատվիրած ՇՄԱԳ և հարակից ուսումնասիրությունների տարբեր թերությունների, գիտականորեն անվստահելի և կիսատ լինելու մասին։ 

Արձանագրում ենք, որ ELARD-ի ուսումնասիրությամբ Լիդիանի՝ շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատումների թերի և մի շարք եզրահանգումներով սխալ լինելուն մինչ օրս չի արձագանքել Շրջակա միջավայրի նախարար Էրիկ Գրիգորյանը, այնինչ այժմ իր լիազորության ներքո է գտնվում դեռևս 2016 թ. տրված դրական փորձաքննական եզրակացության ճակատագիրը։ Պատշաճ չեն արձագանքել վարչապետը և Քննչական կոմիտեն իրենց եզրակացությունների մեջ։ Ավելին, օգոստոսի 19-ին Ամուլսարի հարցով կառավարության խորհրդակցական նիստի սղագրությունից պարզ է դարձնում, որ տարբեր պաշտոնյաներ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին իրավականորեն սխալ ուղղությամբ են ուղղորդում, իսկ Քննչական կոմիտեի ղեկավարի բացատրությունները ակներև են դարձնում, որ կոմիտեն դուրս է եկել իր լիազորությունների շրջանակից և փաստացի վարել է Լիդիանի հետ բանակցողի և վերջինից խոստումներ ձեռք բերողի դեր։

Հետևաբար մենք

Կոչ ենք անում կառավարության այն անդամներին և ԱԺ պատգամավորներին, ում համար թանկ են հեղափոխության արժեքները և հանրային շահը, ոչ թե ֆիկտիվ, այլ իրական ժողովրդավարությունը՝ Լիդիանի շահերի փաստաբանության փոխարեն զբաղվել Ջերմուկի առողջարանային տնտեսության փրկությամբ և ջերմուկցիների շահերի պաշտպանությամբ, հանրայնորեն հանդես գալ սեփական դիրքորոշումներով, ի պաշտոնե գործադրել բոլոր հնարավոր լծակները՝ կասեցնելու Ամուլսարում հանքի շահագործումը։

ԱԺ պատգամավորներին կոչ ենք անում դիմել դատախազություն ELARD-ի ուսումնասիրությամբ ի հայտ եկած տվյալների հիման վրա Լիդիան Արմենիայի նկատմամբ գործ հարուցելու նպատակով՝ թերի, բացակայող ելքային տվյալներով, մեթոդաբանական սխալներով, պարզունակ մոդելներով կատարած հաշվարկներով և եզրակացություններով ՀՀ կառավարությանը ՇՄԱԳ ներկայացնելու և դրանով ՀՀ կառավարությանը մոլորեցնելու դիտավարության կասկածով։  

ԱԺ պատգամավորներին կոչ ենք անում հանդիպել Շրջակա միջավայրի նախարարի հետ և նրանից պահանջել՝ գործուն քայլեր ձեռնարկել Լիդիանի թերի և մոլորեցնող ՇՄԱԳ-ը չեղյալ ճանաչելու ուղղությամբ:

Կոչ ենք անում Հանրային հեռուստառադիոյի խորհրդի նախագահ Արա Շիրինյանին Հ1-ի երեկոյան ժամերի 1 ժամանոց ուղիղ եթերի հնարավորություն տրամադրել ջերմուկցիներից և բնապահպաններից բաղկացած խմբի: 

Կոչ ենք անում Ջերմուկի ավագանուն ձեռնարկել տեղական հանրաքվե, որով բնակչությանը կառաջարկվի որոշում կայացնել՝ արգելել քաղաքի վրա անմիջական ազդեցության գոտում որևէ մետաղական հանքարդյունաբերական գործունեություն։

Կոչ ենք անում մեր բոլոր համաքաղաքացիներին ակտիվ, նախաձեռնողական և ոչ բռնի միջոցառումներով մասնակիցը դառնալ Ամուլսարի հանքի կասեցման գործին՝ դրանով սատարելով հեղափոխության արժեքներին՝ Հայաստանում իրավունքի գերակայությանը, իրական մասնակցային ապակենտրոն ժողովրդավարության հաստատմանը, աջակցել ջերմուկցիների իրավունքների պաշտպանությանը, նրանց կամքի իրացմանը, Հայաստանում Ջերմուկն իբրև առողջարանային քաղաք պահպանելու, Հայաստանի ռազմավարական ջրային ավազանները և Սևանը պոտենցիալ ռիսկերից պաշտպանելու շարժմանը, հասնել Հայաստանի կորզիչ տնտեսությունից դեպի էկոլոգիապես մաքուր արտադրությամբ և էկոլոգիայի պահպանությամբ տնտեսություն փոխակերպվելու նպատակին։