Գարո Փայլանը բարձրացրել է Թուրքիայի արտգործնախարարության արխիվի հարցը

Թուրքիայի քրդամետ ընդդիմադիր «Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցության» (ԺԴԿ- HDP) հայ պատգամավոր Գարո Փայլանը հետաքրքրվել է արտգործնախարարության արխիվների ճակատագրով:

Թուրքիայում լույս տեսնող հայկական «Ակոս» թերթի կայքի համաձայն՝ արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուին ուղղված գրավոր հարցմամբ Փայլանը մասնավորապես ցանկացել է իմանալ, թե ինչ փուլում են ԱԳՆ-ի արխիվների թվայնացման աշխատանքները և ադյոք դրանց մի մասը վնասվել, ոչնչացվել է:

Հայ պատգամավորը նաև փորձել է պարզել, թե կան արդյոք այդ արխիվներում Հայոց ցեղասպանության ժամանակաշրջանն ընդգրկող (մինչև 1919թ.) փաստաթղթեր: 

Փայլանը հիշեցրել է, որ ԱԳՆ-ի կողմից նախկինում արված հայտարարության համաձայն՝ մինչև 2015թ. պետք է  թվայնացվեր նախարարությանը պատկանող շուրջ 25 մլն փաստաթուղթ: Սակայն մինչ օրս այդ աշխատանքները չեն ավարտվել:

«Եթե նույնիսկ մի կողմ թողնենք այն, որ արխիվը նշանակված ժամկետում չի բացվել, նաև տեղեկություններ են ստացվել, որ այդ արխիվի աշխատակիցների մի մասը հեռացվել է աշխատանքից՝ գյուլենական լինելու մեղադրանքով: Իսկ այդ ընթացքում արխիվային փաստաթղթերի մի մասը ոչնչացվել է: Բացի այդ, լուրեր են ստացվել, որ արխիվի հետ կապված աշխատանքները արդեն բավական ժամանակ դադարեցվել են, իսկ շենքը, որտեղ գտնվում են փաստաթղթերը, լցվել է ջրով, ինչի արդյունքում արխիվը մեծ վնասներ է կրել»:

Փայլանը իր գրավոր հարցման մեջ բարձրացրել է մասնավորապես հետևյալ հարցերը. 

-Արդյոք շարունակվում են արխիվների թվայնացման աշխատանքները, այս պաիհին նախագիծը ի՞նչ փուլում է, թվայնացման աշխատանքների ո՞ր մասն է ավարտվել:

– Ինչու՞ արխիվները չբացվեցին նախատեսված ժամկետներում:

– Ե՞րբ կավարտվեն գաղտնի համարվող փաստաթղթերի գնահատման աշխատանքները և ե՞րբ դրանք հասանելի կդառնան ուսումնասիրողներին:

– Ճի՞շտ են արդյոք լուրերն այն մասին, թե աշխատակիցները ոչնչացրել են արխիվի մի մասը: Եթե դա ճիշտ ա, ապա արխիվի ինչքա՞ն մասն է ոչնչացվել: Հայտնի՞ է արդյոք, թե հատկապես որ փաստաթղթերն են ոչնչացվել:

– Արդյո՞ք ճիշտ է, որ արխիվի շենքը լցվել է ջրով և փաստաթղթերը վնասվել են: Եթե դա ճիշտ է, ապա փաստաթղթերի ո՞ր մասն է վնասվել ու դարձել օգտագործելու համար ոչ պիտանի:

– Ինչու՞ է արխիվի փաստաթղթերի ժամանակագրությունը սկսվում 1919թ.-ից:

– Չնայած նշվում է, որ այդ արխիվը սկսվում է 1919թ.-ից, որոշ պաշտոնյաները հայտնում են, որ արխիվում կան նաև փաստաթղթեր, որոնք վերաբերում են մինչ 1919թ. -ին: Արդյո՞ք այդ արխիվում կան նաև օսմանյան շրջանի արտգործնախարարությանը (Osmanlı Hariciye Nezareti) պատկանող փաստաթղթեր, որոնք տեղ չեն գտել կառավարության օսմանյան արխիվում: