Մարդկության մեծերը վկայում են Աստծո մասին
Ձեռքիս «Մեծերը Աստծո մասին» ստվերածավալ, փառահեղ հատորն է, որ «Անահիտ» հրատարակչությունն է լույս ընծայել բանաստեղծ, ֆիզիկոս, հայրենի հոգևոր մշակ ԱՐՏԱԿ ՈՍԿԱՆՅԱՆԻ աշխատասիրությամբ:
Եթե տխրահռչակ խորհրդային տարիներին մեր ուսուցիչները օրինակներ բերեին նման ոսկեբան հատորից, ապա պիտի տեղյակ լինեինք և Դարվինի խոստովանությանը, որ էվոլուցիայի տեսությունը երիտասարդական իր մի «ռոմանտիկ» սխալի հետևանք էր, որից որքան էլ հրաժարվեց, այդքան համառորեն «գլխին կապեցին» քաղաքական-հեղափոխական մութ շահերից ելնելով: Սակայն, ինքը՝ իսկական Դարվինը, ահա Աստծուն է խոստովանում.
․ Առաջին բջջի մեջ կյանք է ներշնչել ինքն Աստված:
․ Նյութական աշխարհի մասին կարող եմ ասել հետևյալը, տեսնում ենք երևույթներ, որոնք ընթանում են խիստ կարգավորված ընդհանուր օրենքներով, որոնք փաստում են ոչ միայն Աստծո միջամտությունը բնության, այլև Նրա ներկայությունը Տիեզերքի ծագման գործում:
․ Համարել, որ կյանքը երկրի վրա առաջացել է դիպվածորեն, նույնն է, ինչ ընդունել, որ բառարանը կազմվել է տպարանում առաջացած պայթյունի արդյունքում (էջ 46-48):
-Խորհրդային տարիների վերջին ակորդներին Գագրայի «Գրողների հանգստյան տանը» ծանոթացա ուկրաինացի մի մեծահռչակ գրողի հետ, որ իր սենյակում ընտիր սեղան բացեց և հրավիրեց ինձ զրույցի: Թեման տիեզերական խնդրիների ու Քրիստոսի մասին էր: Մեր զրույցից գոհ էր հռչակավոր գրողը: Բայց երբ խոսք բացվեց Ալեքսանդր Պուշկինի մասին, սկսեցինք վիճել, ես հիշելով Պուշկինի պոեմներից մեկը, որ աթեիստներն էին թարգմանել, հայերեն հրատարակել, պոեմ, որ Սուրբ Ծննդյան ըմբռնումն էր վիրավորում, Պուշկինին անվանեցի թեպետ հանճար, բայց նաև մոլորեցնող և անաստված: Տրտմեց մեծահռչակ գրողը, ապա թե. «Տիրոջ խոսքը հիշիր՝ ների՛ր, որ ներվես, բայց դարձի է եկել հանճարեղ Պուշկինը, իսկ հավատացյալ Պուշկինը խորապես Աստվածապաշտ է, եղբայր, լավագույններից: Դու Աստվածապաշտ Պուշկինին դեռ չե՛ս կարդացել»: Եվ ճիշտ էր ասում:
Շատերս ենք երիտասարդական անհեթեթ ու անմիտ սխալներից հետո դարձի գալիս ու խոստովանում Աստծուն, և երբ Աստված գրկաբաց սիրով ընդունում է մեր դարձը, ապա չպիտի ծայրահեղ դատաստանով դատենք միմյանց, ինչպես ես էի անտեղյակությամբ փոթորկում՝ վիթխարի հանճարին, մեղա Աստծո, ապստամբ անվանելով, որովհետև ԽՍՀՄ-ը վարպետորեն ջանադրում էր, որ մեծերի դարձին անտեղյակ մնանք:
Իսկ թե ինչ է խոստովանում դարձ ապրած Պուշկինը Աստծո մասին, ճշմարիտ որ հանճարին արժանի վեհ ու քաղցր պտուղներ են դրանք, որոնցից մի քանիսը ընթերցենք Արտակ Ոսկանյանի աշխատասիրած այս պատկառելի գիրք-մատյանից.
․ Հասարակությունը, որ անտեսում է Սուրբ Գրքի ճշմարտությունները, կքայքայվի: Հասարակությանը Աստվածաշնչից զրկելը նույնն է, ինչ դժբախտության առաջ դուռ բացելը: Մարդկանց այդ Գրքի մասին պատմել, այն տարածել ու բացատրել՝ ահա սա է մեր մեծագույն պատիվն ու ուրախությունը:
․ Ահա մի Գիրք աշխարհում, որի մեջ ամեն ինչ կա, նաև քո բոլոր հարցերի պատասխանները:
․ Մեր մոլորակի մեծագույն հոգևոր և քաղաքական հեղափոխությունը Քրիստոնեությունն է, և հենց այդ սրբազան տարերքով վերացավ հին, և վերակենդանացավ նոր աշխարհը:
․ Կարծում եմ, որ մենք ժողովրդին Աստվածաշնչից ավելի լավ բան չենք կարող տալ:
․ Աստծո ժողովրդի համար սահմանված Օրենքը, որի էությունը արտահայտված է Տասը պատվիրաններում (Ելից 20), պատվար է կորստի եզրին կանգնած մարդու համար: Հնազանդվելով՝ մենք խույս ենք տալիս անկումից (էջ 191-192):
Տեսնում ենք, որ խորհրդային քաղաքակականության շատերիս ներկայացրած Պուշկինի և խոստովանող Պուշկինի միջև գաղափարական նույնության նշույլ անգամ չկա:
Բոլոր ժամանակներում էլ, մանավանդ ժողովրդին միշտ է հետաքրքրել իշխանությունների, քաղաքական գործիչների Աստվածահավատության չափն ու աստիճանը, որից է բխում ամենայն բարօրություն երկրին ու հասարակությանը: Այս առումով գրքում խիստ հետաքրքիր դրվագներ կան, որոնցից է Կորեայի նախագահ (1997- 2003), Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Չժուն Կիմ Դե-ի վկայությունը.
․ …Հետախուզության գործակալները ինձ առևանգեցին… կապեցին ձեռքերս ու ոտքերս, անթափանց ժապավենով նաև աչքերս, և խցկոց մտցրին բերանս, և երբ արդեն պատրաստ էին ինձ ծովը նետել, իմ առջև կանգնեց Ինքը՝ Հիսուս Քրիստոսը: Ես դեպի Նրա ոտքերը հակվեցի և աղաչեցի, որպեսզի փրկի ինձ: Եվ հենց այդ պահին երկնքից ինքնաթիռը հայտնվեց և ազատեց ինձ մահից:
․ Զինվորական բանտում ես սպասում էի մահապատժին: Ինձ մոտ եկան կինս ու երեխաներս: Մենք բոլորս լացով աղաղակեցինք դեպի Տերը… և Նա ազատեց ինձ:
․ Անդադար աղոթենք առ Աստված, որ մեր թշնամիներին սիրելու և ներելու զորություն տա մեզ:
․ Իմ ողջ կյանքը ուխտագնացություն է եղել՝ ճանապարհ դեպի ազատություն: Այդ ճանապարհին ես ունեցել եմ զորության մի քանի աղբյուր: Այդ աղբյուրներից առաջինը Քրիստոսն է, որին ես հավատում եմ (էջ 176-177):
Բնականաբար, ամենքիս է հետաքրքրում մոլորակի ամենամեծ բանավոր մշակներից Շեքսպիրի խոստովանությունը.
․ Ես իմ հոգին հանձնում եմ Աստծո՝ իմ Արարչի ձեռքը, և բացարձակ աներեր կերպով հավատում եմ Հիսուս Քրիստոսին՝ իմ Փրկչին:
․ Աստծո օրենքի էությունը մարդասիրությունն է:
․ Մարդը մինչև Աստված բարձրանալու ձգտում ունեցող կենդանի արարած է, և մեր ձախողումների ու դժբախտությունների մեծ մասի պատճառը մշտապես կողմնակի տպավորություններ թողնելու ջանքերն են (էջ 168):
Այսպես, այս ոսկեմատյան գրքում իրենց առինքնող դիմանկար-լուսանկարներով, կարճ կենսագրականներով և իրենց խոստովանություններով մեզ են ներկայացվել մարդկության մոտ 300 հանճարներ, բանավոր խոսքի ու գիտության տիտաններ, որոնց մեջ, բնականաբար, հայոց մեծերն էլ իրենց պատվարժան տեղն ունեն.
․ Ինչպես որ մի ամբողջություն է արևը և նրա լույսը և ջերմությունը մի արև է կոչվում և երբեք արևներ, ինչպես որ հուրը և նրա լույսն ու տապը մի հուր է կոչվում և երբեք հուրեր… այնպես էլ հոգին ու միտքը և բանը մի հոգի է կոչվում և ո՛չ երբեք հոգիներ: Այլապես հոգի նշանակում է կենդանություն, միտք նշանակում է իմաստություն, և բան նշանակում է խոսողությունը միևնույն հոգու, այդպես էլ անծին Հայրը իսկությամբ (ներուժի շրջագայությամբ), անսկիզբ էությամբ Հայր է Իր Որդու համար, Որն Իրենում իսկ է, Հայր է և Հոգու համար, Որն Իրենում իսկ կա: Արդարև արեգակը եղե՞լ է երբևէ առանց իր լույսի և ջերմության, կամ հուրը եղե՞լ է երբևէ առանց իր լույսի կամ տապի… Այդպես էլ չէ Հայրը առանց Իր Որդու և Սուրբ Հոգու:
Սուրբ Երրորդության խորհուրդը այս պարզկա շոշափելիությամբ բացատրում, խրատում, լուսավորում է մեզ սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցը (էջ 142-144):
․ Կատարյալ փրկություն, առանց առաքինի գործերի, ինքնըստինքյան չի լինում՝ «Մեռած է հավատն առանց գործերի»,- Ասում է Առաքյալը, ինչպես որ առանց հավատի գործերն են մեռած: Քանզի գրված է, թե դևերն էլ են հավատում: Եվ ո՛չ միայն հավատում են, այլև՝ սարսափում, բայց ոչինչ չեն շահում առանց հավատի գործերի:
Խոստովանում, ուսուցանում, լուսավորում է սուրբ Գրիգոր Նարեկացին (էջ-41):
․ Խոստովանությունը մարդու համար գեղեցկություն է և զարդ: Խոստովանությունն անթառամ պսակ է: Խոստովանողը հրեշտակի նման է դառնում և միավորվում Սուրբ Հոգու հետ: Ով խոստովանեց՝ արդարացավ, ինչպես Քրիստոսն ասաց. «Նա իմ մեջ կբնակվի, և ես Նրա մեջ» (Հովհ. 6.57): Ով խոստովանում է, հավիտյանս կենդանի կմնա: Ով խոստովանում է, դատապարտության դատաստան չի տեսնի: Ով խոստովանում է, անքուն որդերը նրան չեն ուտի, և անողորմ հրեշտակները նրան չեն տանջի, այլ Սուրբ Հոգով զարդարված ու փառավորված է և անբաժանելի Սուրբ Երրորդության հետ միավորված:
Հրեշտակները տեսնում են խոստովանողին, որովհետև նա Աստծո որդի կոչվեց:
13-րդ դարից մեզ դեպի լույս ու անմահություն քայլել է վստահեցնում ու քաջալերում Վարդան Այգեկցին (էջ 221):
․ Ով չի կարդացել Աստվածաշունչը, նա չի կարող իսկական իմաստով գրագետ մարդ կոչվել:
․ Առանց Աստվածաշունչ կարդացած լինելու, ինչպե՞ս կարելի է վերծանել Տոլստոյին, Դոստոևսկուն, Նարեկացուն, Ռաֆայելին:
Վկայում է մեզ «Անլռելի զանգակատուն», «Մարդը ափի մեջ», «Եղիցի լույս» ժողովածուների հանճարեղ հեղինակը՝ Պարույր Սևակը (էջ 211):
Համազգային լուսավորչական մշակության համար աշխատասիրած այս նշանավոր ժողովածուն, հույս հայտնենք, որ հենց ԿԳՄՍ նախարարության ձեռքով հայոց դպրոց և բուհ կմտնի՝ մարդկության մեծերի Աստվածահաճո լուսավոր շունչը մատուցելով մեր աշակերտությանն ու ուսանողությանը: Բա՛վ է «Մելե», «Հուզանք ու Զանգ» և այլ աղբ մատուցենք ու միլիոններով դրամներ թափենք հանուն չարի գործի գովազդման։ Ժամանակն է հոգևոր հաց մատուցենք մեր բոլոր «սովյալներին»։
Մաղթենք, որ գանձ գտնողի պես, ուրախությամբ, կարող մարդկանց միջնորդությամբ իսկական «հացը» հասանելի դառնա, որ ճաշակեն բոլոր «սովյալները»: Ամե՜ն:
Մաքսիմ ՈՍԿԱՆՅԱՆ
Կրոնի տեսաբան
Աղբյուրը՝ Իրատես
