Ինչո՞ւ է աշխարհը աչք փակում Ադրբեջանի հանցագործությունների առաջ. «Փաստ»
Արցախում ստեղծված հումանիտար աղետը խորանում է։ Անցած տարվա դեկտեմբերից Ադրբեջանը սեղմում է Արցախի շրջափակումը, որպեսզի էթնիկ զտումներ ու ցեղասպանություն իրագործի։ Եթե սկզբից բնապահպանական խնդիրների անվան տակ ադրբեջանական իշխանությունների կողմից գործուղված կեղծ «էկոակտիվիստներն» էին փակել Լաչինի միջանցքը, ապա դրան հետևեց միջանցքում անցակետի տեղադրումը, որի գոյության պայմաններում նույնիսկ Կարմիր խաչի ծառայությանը թույլ չի տրվում օգնություն ցուցաբերել արցախահայությանը։
Արդյունքում արցախցիների ամենատարրական իրավունքները ոտնահարված են, իսկ այսպես շարունակման դեպքում վտանգ է սպառնում նաև նրանց ֆիզիկական գոյությանը, քանի որ համապատասխան մատակարարումների ու սննդի բացակայության պայմաններում սպառնում է նույնիսկ սովամահության դեպքերի հեռանկարը։ 21-րդ դարի պայմաններում անգամ դեղորայքը հասանելի չէ 120 հազար բնակչությանը։ Բայց միջազգային հանրությունը ոչ միայն լուռ է այս հարցով, այլև կանաչ լույս է վառում Ադրբեջանի առաջ, չնայած որոշ ձևական դատապարտող հայտարարություններ հնչում են։ Այդ է պատճառը, որ Ադրբեջանը ոչ միայն չի կատարում Լաչինի միջանցքի բացման վերաբերյալ Հաագայի դատարանի որոշումը, այլև համարձակվում է ընդհանրապես փակել Լաչինի թեման՝ առաջարկելով օգտագործել Ակնայով Ստեփանակերտ գնացող ճանապարհը։
Պարզ է, որ այդ ճանապարհով Ադրբեջանը Արցախը Հայաստանից վերջնականապես կտրելու խնդիր է լուծում։ Բացի դրանից, երբ ցանկանա, Ադրբեջանը այդ նոր ճանապարհն էլ կարող է փակել, առավել ևս, որ դրա համար որևէ միջազգային փաստաթղթով հատուկ կարգավիճակ սահմանված չէ, ինչպես որ Լաչինի միջանցքի դեպքում է։ Նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթով սահմանված է, որ Լաչինի միջանցքի վերահսկողությունը դրվում է ռուս խաղաղապահների պատասխանատվության տակ, որոնք էլ պետք է ապահովեն Արցախի ու Հայաստանի միջև անխափան կապը, բայց ռուս խաղաղապահները ներկա իրավիճակում վերածվել են ընդամենը դիտորդի և ի վիճակի չեն ազդել իրավիճակի վրա։ Ադրբեջանը միջազգայնորեն նսեմացնում է ռուսական կողմին՝ ոչ միայն անտեսելով Լաչինի միջանցքը բացելու վերաբերյալ Ռուսաստանից հնչող կոչերը, այլև երկրի ներսում զարկ է տալիս հակառուսական տրամադրությունների խորացմանը։ Այս ամենին զուգահեռ Էրդողանն էլ ՆԱՏՕ-ի գագաթաժողովի ժամանակ շտապում է նշել 2025 թվականին ռուս խաղաղապահների դուրս գալու մասին։
Թուրքիան ձգտում է, որ մի կողմից՝ Արցախը հայաթափվի, ու ռուս խաղաղապահները դուրս գան, իսկ մյուս կողմից էլ՝ բացվի, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը», որի միջոցով իրականություն կդառնան պանթուրքական ծրագրերը։ Թուրք-ադրբեջանական տանդեմի ծրագրերի իրականացման արդյունքում փաստացի իրականացվում է Ռուսաստանին տարածաշրջանից վերջնականապես դուրս հանելու՝ Արևմուտքի ծրագիրը, իսկ ռուսական ղեկավարությունը մինչև հիմա կանաչ լույս է վառում Ադրբեջանի հանցագործությունների առաջ։ Ռուսաստանը Ուկրաինայի դեմ ռազմական գործողություններ սկսեց՝ պատճառաբանելով, թե Դոնբասի ու Լուգանսկի բնակչության իրավունքները ոտնահարվում են, սակայն երբ Արցախի բնակչությունը կանգնած է կոնկրետ ցեղասպանության վտանգի առաջ, ապա ռուսական կողմը ենթարկվում է ադրբեջանական պահանջներին։
Ռուսաստանը երկյուղում է անգամ խաղաղապահների ուղղաթիռների օգտագործման թեման քննարկել Արցախին օգնություն տրամադրելու համար։ Տարօրինակ է նաև Եվրոպայի դիրքորոշումը Արցախի հետ կապված։ ԵՄ-ն, որը միշտ հանդես է գալիս մարդու իրավունքների օրակարգի առաջ մղման դիրքերից, շարունակում է աչք փակել Ադրբեջանի գործողությունների առաջ։ ԵՄ-ից շարունակաբար կարևորում են Ադրբեջանից մատակարարվող էներգակիրների նշանակությունը՝ Ալիևին համարելով «վստահելի գործընկեր»։ Բրյուսելը նույնիսկ հայտնվել է բռնապետական Ադրբեջանից խնդրողի դերում, որպեսզի Բաքուն ավելացնի դեպի Եվրոպա գազի մատակարարումները։ Ադրբեջանը 120 հազար մարդու սովամահության է մատնել, սակայն Շառլ Միշելը դեռևս խոսում է Արցախի ու Ադրբեջանի երկխոսության մասին։
Իսկ Հարավային Կովկասում ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը լեգիտիմացնում է Ադրբեջանի հանցագործ քայլերը՝ նշելով, թե հումանիտար բեռների առաքումն Ակնայից Ստեփանակերտ կլինի Հայաստանից մատակարարումների փոխլրացումը։ Ստացվում է, որ գազի դիմաց ԵՄ-ն զոհասեղանին է դնում իր կողմից հռչակված ժողովրդավարության ու մարդու իրավունքների պաշտպանության սկզբունքները և շարժվում է մարդու իրավունքների վրա թքած ունեցող բռնատիրական Ադրբեջանի օրակարգով։ ԱՄՆ-ը նույնպես բավարար ճնշում չի գործադրում Ադրբեջանի վրա։ Մի շարք դեպքերում Վաշինգտոնը ռազմական և այլ միջամտություններ է նախաձեռնել աշխարհի տարբեր վայրերում բնակչությանը օգնելու կամ բռնապետական ռեժիմներից ազատելու պատրվակով, սակայն Ադրբեջանի դեպքում կոչերից բացի ոչինչ չի ձեռնարկում։
Եթե, օրինակ՝ նման գործողություններ ձեռնարկեր մեկ այլ երկիր, հիմա Վաշինգտոնից այդ պետությանը ծածկել էին պատժամիջոցներով։ Բայց ԱՄՆ վարչակազմը չտեսնելու է տալիս Ադրբեջանի գործողությունները և նույնիսկ սատարում Բաքվին՝ հրաժարվելով 907-րդ բանաձևի սահմանափակումների կիրառումից և այդպիսով ճանապարհ բացելով Ալիևի հակահայկական ու կոռումպացված ռեժիմին ռազմական օգնության տրամադրման համար։
