Իսկ լավագույնները կփախչեն, կթռնեն անվերջ…

Մարդու մեջ 

Մարդու մեջ տրտմություն կա վառ.
եւ մարդու մեջ դրված վառ տրտմությունը
խորշակի պես մտնում է կենտրոններ ու գավառ,
չորացնում սրանց հողերը, փոխում երկնքի գույնը,
ջրերի հունը, համը հացի, նենգում՝ աստեղց
ժպիտը, կերպափոխում է ապա տեսիլքը,
այն ամենն, ինչ իր հետ Այստեղ
հավասար են, ինչ-որ հոգի են, ինչ-որ սիրտ են։
Այդպես է անում։ Բայց հասկանում է հանկարծ,
որ միայն մարդուն, ում մեջ ինքը կա վառ,
նրան է միայն խնայել եւ կրկին կարմրատակած,
խորշակի պես մտնում է փութով կենտրոններ ու գավառ,
փնտրում է նրան ամեն տեղ – տրտմության մեջ անփարատ,
եւ վար է թափում աստղերը, մուր քսում լուսնի երեսին,
բայց մարդը վաղուց էլ չկա։ Անթագավոր մի ապարանք –
ինքն է միայն մնացել – վառ ու մեկուսի։

***
Օրը մեկ անգամ, կամ – երկու, կամ հազար
անգամ Տիեզերական անդուլ ցրտերը,
կործանումների Ջրհոսին հնազանդ,
ներս են սողոսկում Այստեղի սրտերը –
կտրելով այլեւս ոչ երկար մի ճանապարհ,
որովհետեւ գրկաբաց է ընդառաջ ելած
բանակը՝ «նոր նվաճումների» վարձու ճառագմամբ
զգեստավոր։ Եւ սրտով մեոած։ –
Այստեղից էլ՝ ահա կեղծ ակներով Գավը –
ժանտախտի ժամի խնջույքներով լեցուն
բերնեբերան, Այստեղի գործերը, խոսքերը, Նավը
անկառավար եւ Բնազդը՝ նրա տարփածուն։ –
Բնազդը – ոսկրահյութ, եղծ արյուն ու կաշի,
Բնազդը – ոհմակներ կազմող ու կեզ-միակամ,
որպես անզույգ փարոս, որպես միակ արշին,
որպես «կարիք-բավում» անեզրական։

***
Եւ եղավ այնպես, որ հացի հետ խելքն էլ
կերան, ոոովհետեւ հացը չափազանց քիչ էր
(կամ շատ), անմիտ խմբերգերով կալնվեց ելքն էլ,
մուտքն էլ. չես լսի տնքոցը մեռնողի, ծնվողի ճիչը։
Իսկ այնպես՝ կարգին է. կորստյան սերերը փեշերիդ
քսվում են – քամի փողոցում կամ խոսքեր՝ ասված,
անձկության անգղները նայում են գժտության լեշերին
եւ կտցում փտումը – մեկ աստված, չորս աստված, շատ աստված։
Նրանցից խույս տալու համար բառերը տողից
ցատկում են, խցկվում հաջորդ տող (ուրիշ տեղ չկա էլ),
եւ նրանց՝ միայն հետագիծ շողից
կարող ես ճանաչել, վկայել։
Իսկ լավագույնները կփախչեն, կթռնեն
անվերջ, որ երբեւէ՜ չդառնան անձկության անգղներին՝ հաց
իրենց գուրգուրանք-կտուցով տանելով վիրավոր թիթեռներ՝
խոր տնքոցները մեռնողների եւ զիլ ճիչերը ծնվող մանկանց։

***
Այս երկիրն հասկանալու մեր բառաբանվող ջանքերը
քամին է տանում, քշում է ջուրը, Լեռն է պարտակում
հայացքի անհունում կամ կոխկրտվում են դրանք ամբոխաշարքերը
իրար դեմ հանող Գերագույն Հարթակում։ –
Եւ ես ո՞ւմ պիտի (եւ ի՛նչ) համոզեմ նախորդ պատկերով,
եւ ո՛ւմ է հարկավոր այսօր ինչ-որ Միտք մեկնել…
Երկիր իմ, հարուստ – չմեկնած մտքերի պարտքերով,
ահա եւս մի հաջորդ օր եւ ահա միտք – Մեկն էլ.
մեր ժամանակը մեր Տարածության կողն է խրված,
ինչպես հսկա գեղարդը՝ լայնալանջ հերոսի։ –
Ա՜խ, կատարյալ է եւ, ա՜խ, ինչպե՜ս է հմտորեն լրված.
եւ Սկիզբը կա, եւ Վերջը, եւ Ընթացքը Արնահոսի։
Կամ անշարժ սալքար կամ թռչող, աչքերդ մշուշող հովատակ –
ճակատագիրը վաղուց է ճանապարհի դյութանքներին հաղթել.
սա մի Երկիր է, ուր չես կարող ապրել, թե չՀավատաս,
բայց հենց Հավատացիր – Պոեզիան կավարտվի Այդտեղ։

***
Արեւը՝ ճառագայթի վերջում՝ աշխարհին անառիթ
հանդիպելիս։ Մագաղաթը՝ ժամանակի խորքում (գունեղ ու
անհետեւանք պատմությունդ ամփոփած բարբառիդ
միս ու արյամբ, ցնծության, հաճախակի՝ լեղու
հորդումով)։ Գողգոթան – գուցե հմայության տեղակ
(միայնակ մնացած ծնունդով ու մահով։ Ու մահով։
Այսու – մեր հույսն ապօրինի, մեր հավատը շեղաչ…) –
որպիսի՞ մի հանդիպումի ճանապարհը պահող։
Բանաստեղծությունը, որի ինքնաբավ թեւերից
ագռավաքարեր են կախված – անմահ ու անժառանգ
(որպես հակազդում մետամորֆոզի բոլոր ձեւերին
կամ բազմադրվագ պտույտ ու տարափի քարե առանցք),
Սերն՝ ավարտված ու դեռեւս չփոխված ատելության
որջի, ղատ-ը, իբրեւ ավերակվող քաղաք,
սեփական մահդ (եթե նման է արդեն այլ տերության),
եւ կիրակին այս, Կիրակին՝ Ինքը – Կործանումը Խաղաղ։

***
Ոչ մի կերպարանք էլ չեն գծում կրակի
լեզուները։ Անցյալն ապրում է կոկորդում
կամ աչքերի մեջ։ Մարմնիս ու «հոգվույս կիրակին»
այս վառարանի մոտ էլ պիտի անցնի։ Հորդում,
փրփրում է ուղեղս։ Ես կշարունակե՞մ
խոշտանգել ինքս ինձ – մոռանա՞լ, հիշե՞լ թե…
այս մի հատիկ կյանքում ի՞նչը պարունակել.
հազիվ տեսանելի պիտի թրթռա Ոսկյա Կշեռքը
սերունդների միջեւ։ Այս մի սերունդը
արարողներ չունեցավ։ Շքերթը եղծել է
կերպարանք ու շուրթ։ Իսկ մոտակա հեռուն դեռ
չի հասկանա «կործանողի ստեղծելը»։ –
Որտե՞ղ է դավադիր հինը, եւ որտեղի՞ց է շողոմ
նորն սկսվում։ Փոխվում են տարեթվերը, սակայն
գծիկը նրանց միջել նույնն է՝ անդեմ ու ողորկ,
եւ այդ պատճառով էլ, գուցե՝ չընկնող-հերոսական։

***
Կարծես թե մենք մեզ տեսնում ենք մի հայելում,
որ գործում է աստղի նման՝ լույսը՝ դարեր անց.
բայց այս ո՞ւմ արտացոլանքն ենք, ուրեմն, վայելում,
իթրեւ թե մեր պատկերը՝ ժողովուրդ թե անձ։
Բան չմնաց բացատրելու, սակայն
ինչո՞ւ է նա մեր շարժումները կրկնում –
մեր կանչը, մեր երթը օրհասական –
եւ ճիշտ ինչպես մենք՝ ինչ-որ խոսքեր երկնում։
Եւ իմ ասածը, որ հիմա պիտի ասեմ,
ո՞ւմ ասածն է լինելու, ո՞ր առիթով.
ու սկսում եմ հասկանալ – մի տեղ եմ հասել,
ուր հետո էջք է, զառիկող…
Ջարդե՞լ հայելին, որպես այն հուսահատ խելագարը,
թե – ազնիվ ճակատագիրը փնտրող տարօրինակ ալքիմիկոս
հայրերից մասունք մնացած իմաստության քարը
քարշ տալ այս եւ անցած վիհերի վարքերի միգով։

Ավագ Եփրեմյան