Ինչո՞ւ է անհրաժեշտ ամեն օր սաղմոս ընթերցելը

Հին Կտակարանի իմաստության գրքերից մեկը՝ Սաղմոսարանը, ընդգրկում է հարյուր հիսուն սաղմոսներ, որոնց մեծամասնության հեղինակը Դավիթ թագավորն է:

Սաղմոսներն օրհներգություններ են, գոհության մաղթանքներ, աղոթքներ, ուսուցումներ և մարգարեություններ, որոնք ի սկզբանե երգով և նվագածությամբ են ասվել:

Երբ Դավիթ թագավորը սաղմոսներ էր նվագում քնարով, նրա հնչյուններից փարատվում էր հրեաների առաջին արքայի՝ Սավուղի մելամաղձությունը:

Քրիստոսի երկրային կյանքի ուղեկիցն է եղել սաղմոսերգությունը:

Սբ. Օգոստինոսը Քրիստոսին անվանել է «սաղմոսների սքանչելի Երգիչ»:

Այնուհետև Գործք Առաքելոցում և առաքելական նամակներում տեսնում ենք, որ առաքյալներին և առաջին դարի քրիստոնյաներին ևս հոգեհարազատ էր սաղմոսերգությունը:

Սբ. Պողոս առաքյալն եփեսացիներին ուղղված նամակում հորդորում է.

«Միմյանց հետ սաղմոսներով, օրհնություններով ու հոգևոր երգերո՛վ խոսեցեք և ձեր սրտերում միշտ երգեցե՛ք ու սաղմո՛ս ասացեք Տիրոջը՝ ամեն բանի համար միշտ շնորհակալություն հայտնելով Հայր Աստծուն՝ մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի անունով» (Եփեսացիներ 5:19-20):

Երբ սկսվեց վանական շարժումը, վանքերում և մենաստաններում վանականների առաջին աղոթագիրքը դարձավ սաղմոսարանը (Նոր կտակարանի և սաղմոսների անգիր իմացությունը պարտադիր է եղել Հայոց վանքերում):

Հայ Առաքելական Սբ. եկեղեցին առանձնահատուկ նախասիրություն ունի սաղմոսների նկատմամբ:

Հայոց ծիսարանը և մասնավորապես Ժամագիրքը հիմնականում սաղմոսներից է կազմված:

Հայ հոգևոր երգերը, շարականները, գանձերը, տաղերը, ինչպես նաև Սբ. Գրիգոր Նարեկացու, Սբ. Ներսես Շնորհալու և այլոց աղոթքները սաղմոսներից են ներշնչված:

Մովսես Խորենացին նկարագրել է Սբ. Սահակ Պարթև կաթողիկոսի սաղմոսերգությունն իր վաթսուն աշակերտների հետ միասին, որ նման էր անապատականների աղոթքին:

Հին դպրոցներում Սաղմոսարանն օգտագործել են իբրև դասագիրք:

Ղազար Փարպեցին վկայում է, որ Սբ. Գրքի թարգմանությունից հետո մեծերն ու փոքրերը սովորել ու ամենուր զվարճացել են սաղմոսներ ասելով:

Իսկ ըստ Կիրակոս Գանձակեցու, եթե ուրիշ ազգերը «գրքով են երգում սաղմոսներ», ապա հայերը «անգիր են երգում սաղմոսները»:

Սաղմոսները դարեդար երգվել են ու արտասանվել ռազմի դաշտերում, պանդխտության մեջ, արտերում և այգիներում, եկեղեցիներում և վանքերում, նեղության և ուրախության մեջ:

Եղիշե պատմիչը նկարագրում է, որ Ավարայրի ճակատամարտից հետո նախարարները, զինվորները և հասարակ ժողովուրդը, շարունակելով Հայոց երկրի պաշտպանությունը, չէին մոռացել աղոթելը, և պատմիչը գրում է.

«Սաղմոսներն էին մրմունջը նրանց երգերի»:

Նշանավոր աստղագետ Ի. Մեդլերը (1794-1874թթ.) իր աստղագիտության մասին գրքի բնաբանում օրինակ է բերել Դավիթ սաղմոսերգուի այս խոսքերը.

«Երկինքը պատմում է Աստծո փառքը» (Սաղմոս 18:2):

Այս օրինակները վկայում են, որ սաղմոսների ստեղծման իսկ օրից դարեր շարունակ հավատավոր անձանց համար սաղմոսը համարվել է առանձնահատուկ և սիրելի մի աղոթք ու երգ:

Մշտական սաղմոսացությունն ուշադրությամբ և երկյուղածությամբ, ըստ եկեղեցու հայրերի, մեծ օգուտ է բերում հոգուն, մարդը գտնում է այնտեղ այն, ինչ իրեն հարկավոր է և հոգեշահ, այն հրեղեն մի սյուն է դեպի երկինք բարձրացող:

Կյանքի տարբեր պարագաներում սաղմոսներն օգնում են մարդուն իմաստավորելու իրենց կյանքը՝ գտնելով ուրախություն, հույս և մխիթարություն:

Այդ մասին է վկայում մի ընտանիքի պատմություն, որ ապրել է համերաշխ և բարվոք կյանքով:

Ընտանիքի հայրը շատ հաճախ էր ընկնում թախծալի տրամադրության մեջ, նա կարիք ուներ որևէ մեկի հետ անկեղծանալու, բայց կինը չէր նկատում իր հոգեվիճակը, իսկ երեխաներն էլ դեռ շատ փոքր էին:

Ուստի նա դիմում է հոգևորականին, թե ինչպես կարելի է հաղթահարել թախիծը:

Եվ հոգևորականի հորդորն էր՝ սաղմոս ընթերցել:

Մի քանի օր հետո ընտանիքի հայրը հոգևորականին ասում է, որ սկսել է սաղմոս ընթերցել, բայց ոչինչ չի հասկանում, իսկ հոգևորականը նրան պատասխանում է Սբ. Ամբրոսիոսի խոսքերով.

«Դու չես հասկանում, բայց չարն է շատ լավ հասկանում և փախչում:

Շարունակիր կարդալ և մի օր անպայման կհասկանաս կարդացածդ»:

Եկեղեցու հայրերից Հայր Սավվան պատմում է, որ իր կյանքի մի կարճատև շրջան ապրել է որոշ դժվարություններ.

ժամանակը չի բավարարել իր անելիքների համար, և ինքը հայտնվել է անօգնական ու հուսահատ վիճակում:

Երազում իրեն հայտնվել է Աստվածամայրը և այսպիսի խորհուրդ տվել.

«Սաղմոս է անհրաժեշտ կարդալ, չէ՞ որ դա քո կյանքն է»:

Այդ օրվանից Հայր Սավվան հաղթահարում է դժվարությունները, չի դադարեցնում սաղմոսացությունը՝ ուսուցանելով այն նաև ուրիշներին:

Հայր Սավվան սաղմոսների զորության հետ կապված հետևյալ պատմությունն է գրել.

«Մի օր վանքում իրեն մի հիվանդ վանական է դիմում՝ իր համար աղոթելու խնդրանքով:

Բժիշկը հիվանդ վանականին նշանակել էր անկողնային ռեժիմ:

Հայր Սավվան նրան խորհուրդ է տալիս սաղմոս ընթերցել, բայց հիվանդ վանականն ասում է, որ ի վիճակի չէ և նրա կրկնակի մերժումներին նա Հայր Սավվայից նույն հորդորն է լսում:

Մի քանի օր հետո հիվանդ վանականը կարողանում է նստել և նստած կարդալ սաղմոսները, ապա ամբողջովին է առողջանում՝ ևս տասը տարի ապրելով»:

Այն, որ ժամանակի սահմաններից դուրս է սաղմոսների արժեքը և զորությունը, վկայում է հետևյալ պատմությունը:

Անցյալ տարի ուխտագնացությանը մի ուխտավոր ինձ պատմեց իր ընկերուհու հետ կատարվածը:

Սաղմոսներից նա անգիր էր սովորել 91(90)-րդ սաղմոսը՝ «Աստված մեր ապավենն է» կոչվող և մի օր՝ երեկոյան, աշխատանքից տուն վերադառնալիս, ոչ լուսավոր տարածքում փորձել է մեկն իր վրա հարձակում գործել և 91(90)-րդ սաղմոսից երկու տող էլ դեռ չէր ասել, երբ հարձակվողը կանգ է առել և արագ հեռացել:

Այսպիսով, չմոռանանք սաղմոսացությունը, քանի որ, ըստ սաղմոսերգուի խոսքի, բարի է գոհաբանել Տիրոջը, սաղմոս երգել Նրա անվանը (Սաղմոս 92(91):2), ինչպես նաև.

«Սաղմոսը դա հոգու լռություն է, այն հանդարտեցնում է խռովարար և անհանգիստ միտքը, բարկացկոտ հոգին:

Այն ընկերության միջնորդ է, հեռու գտնվողների միավորողը, թշնամացածների հաշտեցնողը:

Սաղմոսները հալածում են դևերին՝ օգնություն կանչելով հրեշտակներին, զենք են գիշերային վախերի դեմ, հանգստություն՝ ամենօրյա աշխատանքից հետո, պաշտպանություն՝ նորածիններին, զարդ՝ կանանց և ծաղկուն հասակի մեջ գտնվողների համար և մխիթարություն՝ մեծահասակներին» (Սբ. Վասիլի Մեծ):