Ցավոտ լուծում՝ նաեւ Ադրբեջանի համար. Ժամանակ
«Ժամանակ»֊ի զրուցակիցն է Ռուսաստանի պետական հումանիտար գիտությունների ինստիտուտի պրոֆեսոր, քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը:
– Իսկ ինչո՞ւ պիտի Ադրբեջանը «շահագրգռված» լինի թուլացնելու լարվածությունը շփման գծում՝ ինչպես հայտարարվեց Ժնևի հանդիպումից հետո:
– Ադրբեջանը ոչ թե շահագրգռված է թուլացնելու կամ բարձրացնելու լարվածությունը, այլ շահագրգռված է պահպանելու նյարդային վիճակը, որովհետև եթե չլինի այդ նյարդայնությունը, Ղարաբաղի թեմայի մասին կմոռանան, այն լրջորեն չեն քննարկի: Չեմ կարծում, որ խոսքն այն մասին է, որպեսզի կողմերը սկզբունքորեն պատրաստ լինեն ինչ-որ քայլերի: Պետք է հասկանալ մի պարզ բան, որ կարգավորման հասնելու համար անհրաժեշտ է կողմերի պատրաստակամությունը՝ փոխզիջումներ անելու: Հիմնարար սկզբունքները բխում են փոխադարձ զիջումներից: Եվ դա իրականացնելու համար անհրաժեշտ է կողմերի ցանկությունը, ինչպես նաև միջնորդների պատրաստակամությունը՝ ճնշում գործադրելու կողմերի վրա: Իսկ միջնորդների պատրաստակամությունն այսօր գտնվում է նվազագույն մակարդակի վրա:
Այո, Ղարաբաղի հարցում նրանք ունեն ընդհանուր հայացքներ, բայց նրանք հակասություններ ունեն միջազգային բազմաթիվ թեմաների շուրջ, և չկա վստահություն, ցանկություն ճնշում գործադրելու կողմերի վրա, որովհետև Ղարաբաղի հարցը Ռուսաստանի անվտանգության թիվ մեկ խնդիրը չէ, առավել ևս թիվ մեկ խնդիրը չէ ամերիկյան ու եվրոպական անվտանգության համար: Կարևոր հարց է, բայց այնպիսի առաջնահերթություն չէ, որպեսզի հանուն դրա ամեն ինչ մի կողմ դնեն և սկսեն լրջորեն զբաղվել հիմնախնդրի կարգավորման հարցով: Հետևաբար «ոչ պատերազմ, ոչ խաղաղություն» այս վիճակը եղել է և կլնի դեռ երկար ժամանակ:
– Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք Հայաստանի նախագահի հայտարարությունը, թե «Արցախի հարցում լինելու է ցավոտ լուծում»: Իսկ հանդիպումից օրեր անց նա ասաց, որ «կա՞մ բանակցում ենք, կա՞մ կրակում»: Գուցե նախագահներն իսկապես պայմանավորվել են ինչ-որ կերպ ակտիվացնե՞լ բանակցությունները հիմնախնդրի կարգավորման ուղղությամբ:
– Վստահ չեմ, որ տվալ թեզի հռչակումը նշանակում է, թե կլինեն գործնական քայլեր: Նախագահները խոսում են ոչ միայն այն նպատակով, որ մենք լսենք նրանց, այլ որպեսզի նրանց լսեն նաև համանախագահները: Նրանք փորձում են ցույց տալ, թե ով է ավելի շատ պատրաստ փոխզիջումների: Կրկնում եմ՝ փոխզիջումներն անխուսափելի են:
Եթե խոսում ենք հիմնախնդրի հանգուցալուծման մասին, ապա այդ որոշումներն ամեն դեպքում կայացվելու են, և Ադրբեջանը ևս անելու է փոխզիջումներ: Պետք չի մտածել, որ եթե նախագահ Սարգսյանն ասել է, որ մեր կողմից լինելու են «ցավոտ լուծումներ», ապա դա չի վերաբերում Ադրբեջանին: Ադրբեջանը չի կարող վերադարձնել իրադրությունը 1988 թվականին կամ ինչ-որ «ոսկե դարաշրջանի»: Ցավոտ լուծումներն անխուսափելի են, բայց դա չի նշանակում, որ դրանք լինելու են այսօր և այստեղ:
Ուզում եմ ևս մի հանգամանք ավելացնել, որ հանրությունը ևս պատրաստ չէ «ցավոտ լուծումների»: Հատկապես հայկական տիրույթում դրանք ընկալվում են որպես ճնշման ներքո կայացված որոշումներ: Զիջումներն այսօր ընկալվում են որպես Քառօրյա պատերազմի հետևանք, և եթե զիջումներ արվեն, դրանք ընկալվելու են ոչ թե բարի ցանկություն կամ գիտակցություն, որ հիմնախնդրի լուծումը կարող է ռազմավարական օգուտներ տալ, այլ որպես թուլության դրսևորում՝ ճնշման հետևանքով, և դժվար թե որևէ մեկն ուզենա դիմել այդ քայլին:
Մանրամասներին ծանոթացեք թերթի այս համարում :
