Նախագահական ընտրությունների խախտումների բացահայտման ձախողումների մասին

2013թ. փետրվարի 18-ին Հայաստանում տեղի ունեցան նախագահական ընտրություններ, որոնք ուղեկցվեցին կոպիտ ընտրախախտումներով, որոնց մասին բարձրաձայնել են բազմաթիվ կազմակերպություններ և անհատներ:

Այս կապակցությամբ “Իրավունքի Եվրոպա միավորում” ՀԿ-ն և “Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ” հակակոռուպցիոն կենտրոնն իրենց մտահոգությունն են հայտնում ՀՀ իրավապահ մարմինների` քրեական գործերը բացահայտելու դժկամության և հանցագործությունների քողարկմանը միտված  անօրինական գործողությունների առնչությամբ:

 2013թ. փետրվարի 18-ին “Իրավունքի Եվրոպա միավորում” ՀԿ-ն դիտորդական առաքելություն է իրականացրել թիվ 17 ընտրատարածքի շուրջ 14 տեղամասերում, որոնք տեղակայված են եղել Արտաշատ քաղաքում և հարակից մի շարք գյուղերում:

“Իրավունքի Եվրոպա միավորման” դիտորդական թիմն այդ տեղամասերում աշխատել է կազմակերպության կողմից հրավիրված լրագրողների հետ միասին: Դիտորդական առաքելության ընթացքում “Իրավունքի Եվրոպա միավորման” թիմը հայտնաբերել է մի շարք ընտրախախտումներ, մասնավորապես` քվեատուփի լցոնման, կրկնակի քվեարկության, վարչական ռեսուրսի չարաշահման, դիտորդների և լրագրողների ահաբեկման և ճնշման դեպքեր:

Քվեարկության օրը և դրանից հետո “Իրավունքի Եվրոպա միավորման” դիտորդական թիմը մի շարք հաղորդումներ է ներկայացրել ոստիկանություն: Արտաշատի ոստիկանությունը և Հատուկ քննչական ծառայությունը քրեական գործեր են հարուցել “Իրավունքի Եվրոպա միավորման” դիմումներից մի քանիսի հիման վրա:

Այդ գործերի շարքից է Արտաշատի 17/5 տեղամասում քվեատուփի լցոնման փաստով հարուցված քրեական գործը: Սույն գործով վկաներ են հանդիսանում դիտորդ Նարինե Էսմաելին և լրագրող Արտակ Համբարձումյանը: Նարինեն ծագումով հայ Ամերիկայի քաղաքացի է: Նա Հայաստան է եկել “Դեպի Հայք” ծրագրի միջոցով և ներկայումս պրակտիկա է անցնում “Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ” հակակոռուպցիոն կենտրոնում:

Դիտորդի և լրագրողի վկայությամբ լցոնումը տեղի է ունեցել, երբ 25-30 տղամարդ ներխուժել են տեղամաս, պահել դիտորդի և լրագրողի ձեռքերը, որի ընթացքում հանձնաժողովի քարտուղարը բացել է քվեատուփը մի երիտասարդի համար, որն էլ լցոնել է շուրջ 400-500 քվեաթերթիկ:

Այս գործով վարույթն իրականացնում է ՀՔԾ-ի քննիչ Գորիկ Հովակիմյանը: Նրա հրավերով Նարինե Էսմաելին ներկայացել է ցուցմունք տալու իր ներկայացուցիչ, “Իրավունքի Եվրոպա միավորման” անդամ, փաստաբան Տիգրան Եգորյանը: Քննչական գործողության ընթացքում քննիչի կողմից պարբերաբար ճնշում է գործադրվել վկայի նկատմամբ, փոփոխել վերջինիս ցուցմունքը` փորձելով թույլ չտալ վկային ներկայացնելու 17/5 տեղամասում ընտրության օրը տեղի ունեցածի ճիշտ պատկերը:

Քանի որ “Փաստաբանության մասին” ՀՀ օրենքի 18-րդ հոդվածի համաձայն` փաստաբանն իրավունք ունի ձեռք բերելու իր վստահորդի շահերից բխող ապացույցներ` օգտագործելով նաև տեխնիկական միջոցներ և անհրաժեշտ էր ձեռք բերել ապացույցներ ապօրինի քննչական գործողությունների վերաբերյալ, Տիգրան Եգորյանը ձայնագրել է հիշյալ քննչական գործողությունները:

2013թ.-ի մարտի 1-ին Նարինե Էսմաելիի և հանձնաժողովի քարտուղարի միջև առերես հարցաքննության ժամանակ, քննիչ Հովակիմյանը քննչական գործողությունը ձայնագրելու անհրաժեշտության և օրինականության շուրջ վիճաբանություն է սկսել Տիգրան Եգորյանի հետ: Նարինեի ներկայացուցիչը հիմնավորել է իր իրավունքը` հղում կատարելով ՀՀ օրենսդրությանը, մինչդեռ քննիչը չի կարողացել ապացուցել նման իրավունքի բացակայությունը:

Շուրջ 40 րոպե վիճաբանելուց հետո, քննիչը դուրս է եկել սենյակից և այնուհետև ներս եկել Հատուկ քննչական ծառայության պետ Անդրանիկ Միրզոյանի հետ, ով արգելել է ներկայացուցչին ձայնագրություն կատարել շատ կոպիտ ձևով` կարգադրելով քննիչներից մեկին (սենյակում ներկա են եղել 5 քննիչ), որ նետի ձայնագրիչը զուգարանը:

Այնուհետև, չսպասելով անգամ իր կարգադրության կատարմանը, խլել է ձայնագրիչը Տիգրան Եգորյանի ձեռքից և նետել այն պահարանի մեջ: Ավելի ուշ քննիչներից մեկն այն գաղտնի վերցրել է և ջնջել ձայնագրությունը: Այնուամենայնիվ, այդ ձայնագրությունների մի մասը “Իրավունքի Եվրոպա միավորման” տրամադրության տակ է:

Այս գործի քննութան ընթացքը ցույց է տալիս ՀՔԾ-ի դժկամությունը բացահայտելու ընտրախախտումը և պատժելու հանցագործության իրական մեղավորներին: Փոխարենը` այս մարմնի ներկայացուցիչները ներգրավված են անօրինական գործընթացների մեջ, ինչը խոչընդոտներ է առաջացնում արդյունավետ քննություն անցկացնելու համար, ինչպես նաև ճնշում գործադրում վկայի վրա և պաշտպանություն ցույց տալիս հնարավոր կասկածյալին:

Իրավունքի Եվրոպա միավորումը և Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոնը դատապարտում են ՀՔԾ-ի քննիչների, մասնավորապես` ՀՔԾ-ի պետ Անդրանիկ Միրզոյանի անօրինական գործողությունները:

Մենք կոչ ենք անում Հայաստանում Ամերիկայի դեսպանատանը միջամտելու  և հավաստիացում պահանջելու ՀՀ կառավարությունից իր քաղաքացի Նարինե Էսմաելիի անվտանգության համար:

Մենք նաև կոչ ենք անում ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ին` հատուկ ուշադրություն դարձնել Հայաստանի իրավապահ մարմինների` ընտրախախտումները քննելուն և բացահայտելուն ուղղված գործողությունների վրա:

Մենք կոչ ենք անում Հայաստանի իշխանությանը ապահովել, որ բոլոր ընտրախախտումները քննության առնվեն թափանցիկ, արդյունավետ և օրինական ճանապարհով և որ հայ հասարակությունը պարբերաբար իրազեկվի դրանց զարգացումների մասին:

Իրավունքի Եվրոպա միավորում Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն