Չափազանց կարեւոր այց. Ժամանակ
Հայ-իրանական հարաբերությունների կարեւորության մասին խոսելն էլ երեւի թե ավելորդ է: Բավական է միայն արձանագրել, որ Իրանը Հայաստանի չորս հարեւաններից այն երկուսից մեկն է, որի հետ Հայաստանը խնդիր չունի, չունի հակամարտություն, ունի ջերմ, բարեկամական հարաբերություն: Սակայն, խնդիրը հենց ջերմ բարեկամական հարաբերությունը նաեւ սերտ տնտեսա- քաղաքական հարաբերության վերածելն է, առավել եւս այն բանից հետո, երբ Իրանի դերը էապես փոխվում է միջուկային ծրագրի շուրջ Արեւմուտքի հետ ձեռք բերված համաձայնությունից հետո:
Պաշտոնական Երեւանը ամեն առիթով եւ առանց առիթ հայտարարում է, որ Հայաստանը կարող է կամուրջ լինել աշխարհի եւ ԵՏՄ֊ի միջեւ: Իրականում Հայաստանը կարող է ավելի շուտ եւ ավելի շատ կամուրջ լինել աշխարհի եւ Իրանի միջեւ: Եվ այս առումով Հայաստանն ու Իրանն ունեն փոխադարձ ընդհանուր շատ շահեր, որոնք սակայն բախվում են մի պատի, որը կոչվում է Հայաստանի վրա ռուսական գերազդեցություն: Ռոսաատանը շատ ավելի լոյալ է վերաբերում եւ նույնիսկ մասնակցում է Իրանի հետ հարաբերությունների կառուցմանն Ադրբեջանի միջոցով եւ միջով, քան իր ռազմավարական դաշնակից համարվող Հայաստանի:
Սակայն խնդիրը այն չէ, որ Ռուսաստանը չի օգնում հայ- իրանական հարաբերություններին, այլ այն, որ Ռուսաստանն ըստ էության խանգարում է այդ հարաբերությունների լիարժեք ընթացքին: Իհարկե, մյուս կողմից այստեղ մեկ այլ հարց է առկա իսկ Հայաստանի իշխանությունն անո՞ւմ է դրա համար հնարավորը, թե` ոչ:
Այս հարցը պատասխան չունի, թեեւ փաստն այն է, որ անկախությունից հետո 25 տարիների ընթացքում հայ-իրանական հարաբերությունը շարժվել է շատ դանդաղ, եւ Հայաստանն ըստ էության ավելի շատ խոսել է այդ հարաբերությունների կարեւորության մասին, քան կոնկրետ քայլեր կատարել դրանց ռազմավարական բնույթ հաղորդելու համար: Այս տեսանկյունից թվում էր, որ բեկումնային կարող է լինել գազամուղի կառուցումը, սակայն 2006 թվականին շահագործման հանձնված այս ենթակաոուցվածքը կառուցվեց այն տրամաչափով, որը պահանջում էր Ռուսաստանը, որպեսզի Հայաստանը չունենա տարանցիկ երկիր դառնալու հնարավորություն:
Այսօր էլ հայ-իրանական երկաթուղու նախագիծ է հռչակված, որը սակայն եւս գտնվում է թղթի վրա: Միով բանիվ, հայ-իրանական հարաբերությունները լինելով չափազանց կարեւոր, նաեւ նոր աշխարհաքաղաքական իրավիճակում լինելով բավականին արդիական եւնոր միտումներին համահունչ, իրականում հանդիսանում են ծայրաստիճան վատ խնամված եւ չմշակված: Հայ-իրանական հարաբերությունները իրենց եւ երկկողմ, եւ աշխարհաքաղաքական նշանակության ու պոտենցիալի համեմատությամբ, գտնվում են պարզապես բարձիթողի վիճակում, քանի որ այն, ինչ կա կամ այն, ինչի մասին խոսվում է, անհամեմատ ավելի քիչ է պահանջված չափից ու բովանդակությունից:
Առավել եւս, երբ մենք տեսնում ենք, որ այդ հարցում Հայաստանի հակառակորդը՝ Ադրբեջանը, Իրանի հետ գործակցության տեմպերով նույնիսկ փորձում է գերազանցել Հայաստանը: Այստեղ, իհարկե, խնդիրը ծավալների ֆիզիկական մեծությունն ու դինամիկան համեմատելը չէ, այլ այն, որ Հայաստանը չի օգտագործում իր հնարավորությունները, որոնք կարող են բերել նաեւ դրանց գեներացիայի հարցում աշխարհաքաղաքական աջակցության:
Մանրամասներին ծանոթացեք թերթի այս համարում:
