Ադրբեջանի կողմից ֆոսֆորային զենքի կիրառության փաստը հաստատվեց նաև փորձագիտական եզրակացությամբ․ Միջազգային հանրությունն իրավունք չունի անտեսելու աղաղակող փաստերը․ Արցախի ՄԻՊ
2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Արցախի Մարտունի քաղաքի ուղղությամբ արձակված՝ նախաքննական մարմնի կողմից հայտնաբերված հրթիռը սպիտակ ֆոսֆոր պարունակող ֆոսֆորային ռազմամթերք է, հայտնել է Արցախի Հանրապետության դատախազությունը՝ ներկայացնելով իրականացված փորձաքննության արդյունքները։
Ադրբեջանի կողմից Արցախում ֆոսֆորային արգելված զենք կիրառելու փաստին և Ադրբեջանի պատերազմական հանցագործություններին է անդրադարձել նաև Արցախի Հանրապետության մարդու իրավունքների պաշտպան Գեղամ Ստեփանյանը՝ ընդգծելով, որ միջազգային հանրությունն իրավունք չունի անտեսելու աղաղակող այս փաստերը։
«Ադրբեջանի կողմից 2020թ. 44-օրյա պատերազմի ժամանակ ֆոսֆորային զենքի կիրառության փաստը բազմաթիվ հայտարարություններից ու տեսանյութերից զատ, հաստատվեց նաև փորձագիտական եզրակացությամբ (ԱՀ դատախազության հայտարարությունը):
Դեռևս 2020թ. Հայաստանի և Արցախի Հանրապետությունների մարդու իրավունքների պաշտպանները
համատեղ զեկույց էին հրապարակել ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից Արցախում հրկիզող, քիմիական տարրեր պարունակող (հնարավոր է՝ սպիտակ ֆոսֆոր) զանգվածային ոչնչացման զինատեսակ կիրառելու վերաբերյալ։
ԱՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի կողմից կատարված փաստահավաք աշխատանքների շրջանակում հայտնաբերվել ու հետազոտվել են ենթադրաբար ֆոսֆորային զենքի կիրառության մասին վկայող մի շարք տեսանյութեր, արցախյան և հայաստանյան բուժհաստատություններում բուժօգնություն են ստացել տարբեր աստիճանի քիմիական այրվածքներով զինվորականներ:
Փորձագիտական եզրակացությունն ամփոփեց այն ողջ պատկերը, որի մասին բարձրաձայնվում էր արդեն երկու տարի: Փորձաքննության արդյունքները անառարկելի վկայությունն են այն բանի, որ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում Ադրբեջանը գործել է պատերազմական հանցագործություններ՝ անտեսելով միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերն ու դրանցով ստանձնած պարտավորությունները։
Ֆոսֆորային զենքը՝
1. ունի զանգվածային ոչնչացման բնույթ,
2. ունակ է առաջացնելու մարդկային մեծ կորուստներ, պատճառելու տառապանք,
3. ունակ է մեծ վնաս հասցնելու շրջակա բնական միջավայրին,
4. արգելվում է խաղաղ բնակչության նկատմամբ դրա կիրառումը:
Միջազգային հանրությունը իրավունք չունի անտեսելու զօր ու գիշեր աղաղակող այն փաստերը, որոնք վկայում են Ադրբեջանի հանցավոր նպատակների և գործողությունների մասին և հավատալ ադրբեջանական կեղծ և անհիմն «երաշխիք-խոստումներին»»,- նշված է Արցախի ՄԻՊ Գեղամ Ստեփանյանի հայտարարությունում
