Նույնի մեջ ինքներս ենք ընկնում
Հնազանդության մասին
Հովհաննես Սանդուղք
Փորձով հաստատված է՝ ինչ մեղքի համար, որ դատում ենք մերձավորին. լինի մարմնավոր, թե հոգևոր, նույնի մեջ ինքներս ենք ընկնում (Հովհաննես Սանդուղք):
Հնազանդությունը սեփական կամքի անմնացորդ մերժումն է, որն ի հայտ պիտի գա մարմնավոր գործերում, կամ հակառակը՝ հնազանդությունը մարմնավոր անդամների մահացումն է՝ կենդանի մտքի առկայության դեպքում: Հնազանդությունը կամավոր մահ է, խորթ կյանք՝ հետաքրքրությունից, անտխրություն դժբախտության ժամանակ, անվախություն՝ մահվան հանդեպ, անխափան նավարկություն, քնածների ճանապարհորդություն: Հնազանդությունը սեփական կամքի գերեզման է և խոնարհության հարություն: Հնազանդը, ինչպես լեռ, չի հակաճառում, չի քննարկում ոչ բարին, ոչ էլ թվացյալ չարը, քանի որ այդ բոլորի համար պետք է պատասխան տա նա, ով լուսաշնորհապես մահացրել է հնազանդվողի անձը: Հնազանդությունը քննարկման հետաձգում է՝ մտքի հարուստ պաշարների առկայության դեպքում (Հովհաննես Սանդուղք):
Տեսա ես մի հնազանդվողի (սկսնակ վանական կամ մոնթ), որն ընդհատելով իր հոգևոր հորը, շարունակեց խոսակցությունը նրա փոխարեն, և ես տեսա, որ ոչ մի օգուտ չկա նման հնազանդություն սովորելու ընթացքից, քանի որ սա ոչ թե խոնարհություն է ձեռք բերում, այլ հպարտություն:
Ուսուցչի ներկայությամբ սովորեցնենք մեզ ծայրագույն լռակյացության և անգիտության, քանի որ լռակյաց մարդը որդին է իմաստության, որը միշտ ձեռք է բերում խելամտություն (Հովհաննես Սանդուղք):
Հնազանդվողը նա է, ով մարմնով ծառայում է մարդկանց, իսկ մտքով և աղոթքներով ելնում երկինք (Հովհաննես Սանդուղք):
Հօգուտ հնազանդության կվկայեն նրանք, ովքեր հեռացել են հնազանդությունից, քանզի միայն հիմա են հասկանում, թե ինչ բարձունքի վրա են եղել (Հովհաննես Սանդուղք):
Հայրերը սաղմոսերգությունը համարում են զենք, աղոթքը՝ պարիսպ, մաքուր արցունքները՝ լվացարան, իսկ երանելի հնազանդությունը՝ խոստովանություն, առանց որի կրքոտներից ոչ ոք չի տեսնի Տիրոջը (Հովհաննես Սանդուղք):
Խելամիտ հնազանդվողը, եթե նույնիսկ մեռելներին հարություն տա և արտասուքի շնորհ ունենա, թշնամական հարձակումներից ազատության հասնի, ամեն կերպ մտածում է, որ այդ բոլորի պատճառը իր հոգևոր հոր աղոթքների հետևանքն է, և խորթ է իրեն, ու հեռու է մնում ունայն ինքնամեծարումից: Եվ արդյոք, կարո՞ղ է նա մեծարվել, երբ ինքն է խոստովանում, թե արել է ուրիշի միջոցով և ոչ իր սեփական ջանքով (Հովհաննես Սանդուղք):
Զավակս, երկար չես ջանա երանելի խաղաղություն ձեռք բերելու, եթե ի սկզբանե, ամբողջ հոգով տրվես համբերությամբ անարգանքներ կրելու (Հովհաննես Սանդուղք):