Պատմության թեստ հայերիս համար. մենք խելացի՞ ենք, թե՞ հիմար

Գեղարվեստական գրականության և կինոարտադրության մեջ մի սյուժե կա, ըստ որի՝ մեծահարուստները  մեծ գումարներ էին վճարում դիտելու համար, թե ինչպես է այս կամ այն եղանակով մահանում փողի կամ դժբախտության պատճառով այդ շոուին մասնակցելու համաձայնած մարդը: Մինչ այդ խեղճն անցնում էր մահվան բոլոր սարսափների միջով, տեսարաններին կարոտ և տռզած «էլիտան» զվարճանում էր իր դատարկ զրույցներով, սիրախաղերով և էքսկլյուզիվ խմիչքներով լի բաժակներով։

Հայաստանի Հանրապետության հետևողականորեն շարունակվող չեղարկումը հենց այսպիսի տպավորություն է թողնում. մի ամբողջ պետություն, մի ամբողջ ժողովուրդ ոչնչանում է իրական ժամանակում, աշխարհի «ուժեղների» գեոպոլիտիկ շահերի և դիվանագիտական  կայֆերի համար: ՄԱԿ անդամ պետության մահը վերածվել է յուրահատուկ reality show-ի` իր հանդիսատեսով, իր բազմաթիվ երկրպագուներով, ժանրի կանոններին համահունչ իր սակավաթիվ «սրտացավներով» և իր խաղադրույքներով:

Աշխարհը մինչ այս տեսել էր իրական ժամանակում, լայվ ռեժիմում տեղի ունեցող պատերազմներ, ահաբեկչական ակտեր, անգամ 120.000 հոգու ցեղասպանություն, տեղահանում և թեկուզ  չճանաչված, բայց 30 տարի գոյություն ունեցող պետության վերացում: Սակայն միջազգային ընտանիքի լիիրավ անդամի խարակիրի դեռևս չէր տեսել: Թեպետ այն, ինչ կատարվում է մեր երկրում, տեղին չէ կոչել միջնադարյան Ճապոնիայի ազնվական տղամարդկանց կամավոր ինքնասպանության եզրույթով, քանզի ճապոնացիները դիմում էին այդ քայլին պատվի և արժանապատվության համար, իսկ մենք հայտնվել ենք այս վիճակում մեր անպատվության պատճառով:

Ֆորմալ տեսակետից աշխարհը մեղավոր չէ. այդ մենք ենք փաստացի համաձայնել դառնալ գեոպոլիտիկ փորձարկումների լաբորատոր ճագար կամ գորտ` իշխանության բերելով և մինչև հիմա հանդուրժելով մեզ «լավ կյանք» խոստացող ավանտյուրիստի: Անկեղծ ասած, անգամ ոչ ֆորմալ իմաստով աշխարհը նույնպես մեղավոր չէ, որովհետև իրականում գնում են վաճառվողին, օգտագործում են համաձայնվողին, հալածում են հանդուրժողին:

Ներեցեք թվացյալ գռեհկաբանության համար, սակայն քաղաքական իմաստով մեզ չեն բռնաբարում` մենք անվայելուչ և կործանարար կերպով ինքնակամ ենք «տրվում» աշխարհին:

Դառը սուրճը ձեռքիս, պարտադրված տնային կալանքի պայմաններում անթաքույց նախանձով եմ հետևում արևմտյան առաջնորդների պնդումներին, թե՝ այ, «Ուկրաինայում պարտադրված խաղաղությունը բացառված է», թե «խաղաղությունը պիտի արդար լինի և հիմնված Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականության և միջազգային ամուր երաշխիքների վրա»… Մեկ այլ հաճույք է հետևել Ռուսաստանի ղեկավարության մաստեր-կլասներին` ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի, դրա միջազգային երաշխիքների և գերակայության մասին, որոնց ընթացքում նույն ՌԴ նախագահը կամ Լավրովը գրեթե Սերժ Սարգսյանի կամ Էդվարդ Նալբանդյանի մակարդակով և որակով հիմնավորում են աշխարհին իրենց մոտեցումները (վերջիններից, օրինակ, կարող եք դիտել Լավրովի հարցազրույցը Sky News Arabia ալիքին, կամ ՄԱԿ-ում իր եզրափակիչ ասուլիսը):

Նիկոլը սկուտեղի վրա մեզ հրամցնում է աշխարհին, որում անգամ այսօր, մեր չքմեղացած, անպատվացած, թուլացած և նսեմացված վիճակում կարելի է գտնել հարթակներ, մեխանիզմներ, գործընկերներ՝ վերջնական ոչնչացումից փրկվելու համար: Սակայն, քանի դեռ նման վճռորոշ պահանջ հայ ժողովուրդը չի ձևակերպել, գեոպոլիտիկ աճուրդի մասնակիցներն այս արյունոտ ներկայացման մեջ միայն բարձրացնում են խաղադրույքները (ի դեպ, բոլոր կողմերից), թե ում կհասնի մեր պետության հանգչող մարմնի  սիրտը, երիկամները, լյարդը և անգամ աչքի եղջերաթաղանթը:

Սողոմոն իմաստունի հայտնի առակներից մեկը պատմում է մի երեխայի պատկանելիության շուրջ վեճի բռնված երկու կանանց` իրական և կեղծ մայրերի մասին, որոնց տարաձայնությունը լուծելու համար Սողոմոնը դիմեց մի խորամանկ քայլի` հրամայելով սրով մեջտեղից կիսել մանուկին և այսպիսով բաժանել նրան վիճող կանանց միջև: Բոլորս հիշում ենք, որ վիճող կանանցից մեկը երեխային փրկելու համար հրաժարվում է իր հավակնություններից և այսպիսով բացահայտում իր՝ իրական մայր լինելը:

Այս աստվածաշնչյան դրվագն է գալիս մտքիս, երբ տեսնում եմ, թե ինչ համառությամբ, անբարոյականությամբ և նենգությամբ է Փաշինյանը Հայաստանի Հանրապետությունը սարքում կռվախնձոր Արևմուտք-Ռուսաստան հակամարտությունում:

Եվ այս պատմության մեջ ամենավատն այն է, որ սրով կիսելու դեպքում մեզ վրա ոչ մեկի սիրտը չի ցավա, ոչ մեկը չի հրաժարվի իր պատառից` հանուն մեզ, քանզի գեոպոլիտիկ առումով մեր պետությունն այլ մայր չունի, մեր պետության մայրն էլ, հայրն էլ հենց մենք ենք` հայերս:

Ասում են, որ իմաստուն մարդիկ սովորում են ուրիշների սխալների վրա, խելացիները` սեփական սխալների վրա, իսկ հիմարները երբեք դասեր չեն քաղում, անգամ սեփական ձախողումներից: Խորհրդային պետության փլուզումից հետո մենք դիրքավորվել էինք որպես իմաստուն ժողովուրդ` խուսափելով ուրիշների սխալների կործանարար կրկնությունից: 2018-ից հետո մենք դադարեցինք իմաստուն լինել, և այսօր ունենք մեկ երկընտրանք` սերտել սեփական սխալները և գոնե համաշխարհային պատմության այս փուլում խելացի մնալ, կամ զանգվածային կերպով համալրել համամարդկային պատմության արխիվները` որպես հավաքական հիմարներ:

Կարճ ասած. այո, Փաշինյանի քաղաքականությանը վերաբերելի էպիտետների ցանկը, ըստ ձեր նախասիրությունների, կարող եք շարադրել ձեր մտքում, բայց ո՞վ ենք մենք ինքներս` խելացի՞, թե՞ հիմար…

Այս հարցի պատասխանն է որոշելու հայ ժողովրդի ճակատագիրը, մինչ խորը դեկոլտեյով, թանկ ժամացույցներով, նրբահամ խորտիկներով և նորաձև կոստյումնրեով աշխարհը հետևում և օգտվում է «պետության մահ` ուղիղ եթերում» ներկայացումից:

ԱՐՄԵՆ ԱՇՈՏՅԱՆ

ՀՀԿ փոխնախագահ

«Ձորաղբյուր» ՏԿՀ (տնային կալանքի հիմնարկ)

04.10.2024թ.

168.am