Մարգարիտ Եսայանի բաց նամակը Ֆրանկոֆոնիայի խորհրդարանական վեհաժողովին

ԱԺ ՀՀԿ նախկին պատգամավոր Մարգաիտ Եսայանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է.

« Այս բաց նամակը ուղարկել եմ Ֆրանկոֆոնիայի խորհրդարանական վեհաժողովին, այս կառույցում իմ նախկին գործընկերներին՝ Բելգիայում, Ֆրանսիայում, Լեհաստանում եւ այլ երկրներում, ում հետ աշխատել եմ մոտ 7 տարի եւ խնդրել եմ իրենց ձայնը բարձրացնել եւ աջակցել հայ ռազմագերիների եւ անհետ կորածների հայրենիք վերադարձնելու հարցում։ Բաց նամակ ֆրանկոֆոնիայի խորհրդարանական վեհաժողովի իմ նախկին գործընկերներին Ֆրանկոֆոնիայի ԽՎ հարգելի գործընկերներ, Ձեզնից շատերի հետ աշխատել եմ յոթ տարի, մենք համատեղ տարբեր հայտարարություններ ենք ընդունել, լեզվական, մշակութային, սոցիալ-տնտեսական եւ այլ հարցերի շուրջ։ Վստահ եմ, ձեզնից շատերը հիշում են, որ իմ հրավերով, եղել են այցելություններ Երեւան, 2012-2018-ին ՀՀ ԱԺ-ում են անցկացվել Ֆրանկոֆոնիայի ԽՎ քաղաքական հարցերի հանձնաժողովի նիստերը, ԽՎ նախագահների նիստերը, միասին մենք ծաղիկ ենք խոնարհել Հայոց Ցեղասպանության զոհերի հուշարձանին։ Ընդունել ենք Ցեղասպանությունը դատապարտող հայտարարություններ, իսկ 2016-ի ապրիլյան պատերազմից հետո դուք, սթափ գնահատելով հայ-ադրբեջանական խնդիրները, դատապարտող հայտարարություն ընդունեցիք, որով դատապարտեցինք ագրեսիան առհասարակ, եւ ադրբեջանական ագրեսիան՝ մասնավորապես։ Ուզում եմ հիշեցնել նաեւ, որ մեր բոլորի համատեղ ջանքերով 2018-ի հոկտեմբերին տեղի ունեցավ կարեւորագույն իրադարձություն՝ Ֆրանկոֆոնիայի կազմակերպության գագաթնաժողովը անցկացվեց Երեւանում։ Եվ ահա, 2020-ի սեպտեմբերի 27-ին մեր երկրում կատարվեց սարսափելին։ Վստահ եմ, հետեւել եք վերջին երկու ամսում Արցախի եւ Ադրբեջանի միջեւ ծավալված պատերազմին, շատերիդ հետ այս օրերին կապի մեջ ենք եղել։ Տեղյակ ե ք, որ պատերազմը սկսող կողմը, ինչպես բոլոր այս տարիներին, դարձյալ Ադրբեջանն էր։ Հիմա ունենք հրադադարի վիճակ։ Այլ մանրամասներով մտադիր չեմ ձեզ ծանրաբեռնել։ Բայց, ուզում եմ տեղեկացնել, որ այդ հակամարդկային պատերազմից հետո հայ հարյուրավոր ռազմագերիներ են մնացել ադրբեջանցիների ձեռքին։ Ինչպես նաեւ հարյուրավոր զոհերի դիեր, որոնց տեղափոխումը, գերիների արտահանձնումը ադրբեջանական կողմը ձգձգում է եւ պահում է հարցը անորոշության մեջ։ Հարգելի գործընկերներ, ֆրանկոֆոն երկրների հարգելի պատգամավորներ, ակնկալում եմ Ձեր աջակցությունը, ձեր կոչը՝ ուղղված Ադրբեջանին։Որպես կին, մայր, որպես նախկին պատգամավոր եւ ձեր գործընկեր, խնդրանքս է՝ հորդորել, որ այդ երկիրը կատարի միջազգայնորեն ամրագրված իր պարտականությունը եւ վերադարձնի հայ գերիներին եւ զոհվածների դիերը։ Ադրբեջանն արհեստական ձգձգում է գերիների,անհետ կորածների ու դիերի փոխանակման գործընթացը և շարունակում է դաժան վերաբերմունքը։ Ադրբեջանական իշխանությունները՝ որպես պատճառաբանություն մի կողմից նշում են, թե գերիների փոխանակումն իրականացվելու է դիերի փոխանակման գործընթացի ավարտից հետո, մյուս կողմից ինքնին դիերի փոխանակման գործընթացը ձգձգվում է ՝ առանց պատճառաբանության։ Այս ամենով Ադրբեջանը կոպտորեն ոտնահարում է Ժնևյան կոնվենցիաներով երաշխավորված հիմնարար պահանջները։ Ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը նպատակ ունի դիտավորությամբ հայ հասարակությունում ստեղծել անորոշության ու լարվածության մթնոլորտ, խաթարել հասարակության հոգեկան անձեռնմխելիությունը, հոգեկան տառապանքներ պատճառել մահացած զինծառայողների ու գերիների ընտանիքների անդամներին: Դիտարկումները վկայում են, որ սա ատելության կազմակերպված քարոզի արդյունք է, խոշտանգումների ու անմարդկային վերաբերմունքի համակարգված քաղաքականության անբաժան մասը։ Մեր երկրի Մարդու իրավունքների պաշտպանը 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ից սկսած մշտապես արձանագրել է, որ Հայաստանի ու Արցախի նկատմամբ ադրբեջանական զինված ուժերի հարձակումներն ուղեկցվել են խոշտանգումներով ու անմարդկային վերաբերմունքով, խաղաղ բնակավայրերի զանգվածային ավերվածություններով, մարդու իրավունքների այլ կոպիտ խախտումներով, որոնք տեղի են ունեցել վարձկան ջհադիստների ու ահաբեկիչների օգտագործմամբ և ատելության կազմակերպված քարոզով: Պատերազմական գործողությունների ողջ ընթացքում, ինչպես նաև այդ գործողությունների ավարտից հետո լրատվամիջոցների ու հատկապես սոցիալական մեդիայի ադրբեջանական աղբյուրներից անընդհատ հրապարակվում են տեսանյութեր ու լուսանկարներ այն մասին, թե ինչպես են ադրբեջանական զինված ուժերն անարգանքի ենթարկում հայկական կողմի զինծառայողների դիերը, կտրում գլուխները եւ ծաղրում, խոշտանգում ու նվաստացնում գերեվարված զինծառայողներին ու քաղաքացիական անձանց։ Այս ամենն ուղեկցվում է հրճվանք ապրող ադրբեջանական մեկնաբանություններով։ Պատերազմական գործողությունների ողջ ընթացքում ակնհայտ էր, որ ադրբեջանական իշխանությունները խրախուսում են այս դաժանություններն ու նվաստացումները՝ նպատակ ունենալով Ադրբեջանում բորբոքել էթնիկ հայերի նկատմամբ ատելություն ու թշնամանք, հերոսացնել դրանք կատարողներին: Պատերազմական գործողությունների ավարտից հետո հայկական կողմի գերեվարվածների նկատմամբ ադրբեջանական զինված ուժերի խոշտանգումներն ու անմարդկային վերաբերմունքը նոր դրսևորումներ են ստացել. զգալիորեն աճել են դրանց թիվն ու տարածման ծավալները, ինչպես նաև դաժանության աստիճանը: Ակնհայտ է, որ խոշտանգումներ ու դաժանություններ կատարողներն ու տեսանկարահանողներն ադրբեջանական զինված ուժերի ներկայացուցիչներն են, եւ այդ արարքները խրախուսվում են ամենաբարձր մակարդակով։ Ստեղծված պայմաններում գերիների ազատ արձակումը և նրանց անվտանգ վերադարձի ապահովումը, դիերի փոխանակումը դարձել է րոպե առաջ, հրատապ լուծում պահանջող խնդիր։ Հետևաբար, դիմում եմ Ֆրանկոֆոնիայի ԽՎ, Գլխավոր քարտուղարին, պատգամավորներին,արձագանքել, անտարբեր չմնալ այն անմարդակային վայրագություններին, որ իրականացվում է Ադրբեջանի կողմից, հայ ռազմագերիների նկատմամբ։ Խնդրում եմ, ձեր երկրներում դիմեք համապատասխան կառույցներին, որպեսզի աջակցեն այս խնդրի արագ լուծմանը։ Համամարդկային արժեքները բոլորիս համար են հավասար, իսկ միջազգայնորեն ընդունված նորմերը, մարդու իրավունքի հարցերը այլընտրանք չունեն եւ չպետք է ունենան։ Խնդրում եմ, առաջնորդվել բացառապես հումանիզմով եւ ձեր ձայնը բարձրացնելով, աջակցել այս պահին Ադրբեջանում գտնվող հարյուրավոր հայ գերիների ՝հայրենիք վերադարձնելուն։ 2012-2018թ․թ․

Ֆրանկոֆոնիայի խորհրդարանական վեհաժողովում հայաստանի ԱԺ պատվիրակության ղեկավար Մարգարիտ Եսայան

Lettre ouverte à mes anciens collègues de l’Assemblée parlementaire de la Francophonie Chers collègues de l’Assemblée parlementaire de la Francophonie, avec certains d’entre vous j’ai travaillé pendant sept ans adoptant des déclarations sur des questions linguistiques, culturelles, socio-économiques et autres. Je suis sûre que beaucoup d’entre vous se souviennent des visites à Erevan, sur mon invitation, de 2012 à 2018, notamment des réunions de la commission des affaires politiques de l’AP de la Francophonie, des présidents de l’AP accueillies par l’Assemblée nationale d’Arménie. Nous avons également déposé des gerbes au Monument des victimes du Génocide arménien, après avoir adopté des déclarations condamnant le génocide. Après la guerre d’avril 2016 déclenchée par l’Azerbaïdjan, grâce à votre vision sobre du problème arméno-azéri, vous avez voté une déclaration condamnant les agressions en général et l’agression azérie, en particulier. Par ailleurs je voudrais rappeler que c’est aussi grâce à nos efforts conjoints qu’Erevan a accueilli, en octobre 2018, un événement majeur, le sommet de la Francophonie. Cependant, le 27 septembre dernier notre pays a été frappé par une catastrophe sans précédent. Je suis certaine que vous avez dû suivre la guerre qui a fait rage pendant les deux derniers mois entre l’Artsakh et l’Azerbaïdjan. Quant à moi, j’ai été en contact avec beaucoup d’entre vous. Vous savez certes que comme par le passé, c’est toujours l’Azerbaïdjan qui a déclenché cette guerre. Actuellement, un cessez-le-feu est établi. Je ne voudrais pas vous encombrer par d’autres détails. Mais je tiens à vous informer qu’après cette guerre atroce, des centaines de prisonniers de guerre, ainsi que des centaines de corps restent toujours sous le contrôle des autorités azéries qui traînent volontairement le processus de transfert à la partie arménienne, faisant durer l’incertitude. Chers collègues, chers députés des pays francophones, Je vous demande d’apporter votre soutien, votre appel à l’Azerbaïdjan. En tant que femme, mère, ancienne députée et votre consœur je n’ai qu’une demande, c’est d’inviter ce pays à remplir ses engagements internationaux et à remettre à l’Arménie les prisonniers et les corps des soldats. L’Azerbaïdjan fait traîner délibérément ce processus de transfert, continuant en même temps ses pratiques de maltraitance. Les autorités de ce pays font remarquer d’une part que le transfert des prisonniers de guerre se fera une fois que les corps auront été échangés, d’autre part l’échanges de corps est ralenti sans aucune raison valable. Il s’agit là d’une violation grave des dispositions des Conventions de Genève. Il devient évident que l’Azerbaïdjan a l’intention de créer dans la société arménienne une atmosphère d’incertitude et de tension, de porter atteinte à l’intégrité mentale de celle-ci et de causer des souffrances psychologiques aux membres des familles des prisonniers et des soldats tués. On peut constater qu’il s’agit d’une propagande orchestrée de haine et que cela fait partie intégrante de la politique azérie de tortures et de traitements inhumains. Depuis le 27 septembre dernier, le Défenseur arménien des droits humains a enregistré à maintes reprises que les attaques des forces armées azéries contre l’Arménie et l’Artsakh ont été accompagnées de tortures et de traitements inhumains, de destructions massives de localités pacifiques, d’autres violations graves de droits humains qui ont eu lieu avec le recours aux mercenaires djihadistes et terroristes et un discours de haine organisé. Durant toutes les opérations militaires, ainsi qu’après la cessation de celles-ci, les médias et surtout les réseaux sociaux azéris publient des photos et des vidéos montrant comment les forces armées azéries profanent les corps des militaires de la partie arménienne, coupant leur tête et se moquant, torturant et humiliant les militaires et les civils capturés. Tout cela est accompagné de commentaires jubilatoires. Pendant toute la durée de la guerre il était évident que les autorités azerbaïdjanaises encourageaient ces atrocités et humiliations dans le but d’enflammer la haine et l’hostilité envers les Arméniens ethniques en Azerbaïdjan et de glorifier ceux qui les avaient commises. Après la fin des hostilités, les tortures et les traitements inhumains des captifs de la partie arménienne par les forces armées azerbaïdjanaises ont pris de nouvelles manifestations ; leur nombre et leur ampleur ont considérablement augmenté, ainsi que le degré de cruauté. Il est évident que les auteurs de tortures et d’atrocités et ceux qui les filment sont des représentants des forces armées azéries dont les actes sont encouragés au plus haut niveau. Dans les conditions actuelles, la libération des captifs et leur retour en toute sécurité, l’échange de corps est devenu un problème qui exige une solution de toute urgence. Aussi, je voudrais m’adresser au Secrétaire de l’AP de la Francophonie et aux députés en les appelant à ne pas rester indifférents face aux atrocités inhumaines commises par l’Azerbaïdjan à l’égard des prisonniers de guerre arméniens. Je vous prie d’alerter les autorités compétentes dans vos pays respectifs pour qu’elles interviennent à la solution rapide de ce problème. Les valeurs humaines sont notre patrimoine commun, tandis que les normes internationales et les questions relatives aux droits humains n’ont pas d’alternative. Je vous prie de déployer tous vos efforts humanistes et élever votre voix afin de pouvoir rapatrier le plus rapidement les captifs arméniens. Margarit Yesayan Chef de la délégation arménienne à l’Assemblée parlementaire de la Francophonie, 2012-2018»: