Շատ ծանր տնտեսական վիճակ է մեզ սպասվում, քան այսօր կա. տնտեսագիտության դոկտոր
«Հայաստանի հանրապետության ներկայիս տնտեսությունը ապրում է ոչ լավագույն պահերը: Իհարկե, այնչի կարելի որակել դեռեւս կոլապսային (չնայած մոտ է դրան), բայց տնտեսության վիճակը իսկապես շատծանր է: Ինչու եմ ասում, որ այն դեռ կոլապսային չի կարելի որակել, որովհետեւ հայ ժողովուրդըամենածայրահեղ դժվար իրավիճակում էլ ուզում է փնտրել ելքեր: Եվ մենք հիմա հենց այդ տիրույթում ենքգտնվում, փորձում ենք ելքեր գտել: Թե որքանով դա մեզ կհաջողվի, դժվար է կանխատեսել»:
«Իրավունքի» հետ զրույցում, անդրադառնալով տնտեսության ներկայիս իրավիճակին եւ առկա խնդիրներին, նման կարծիքհայտնեց տնտեսագետ, ԱԺ նախկին պատգամավոր Վարդան Բոստանջյանը` հավելելով.
– Որովհետեւ խոշոր հաշվով կարծես ոչինչ չի ստացվումկառավարության մոտ՝ տնտեսության վիճակը բարելավելու առումով: Հեղափոխության գաղափարն էլ, որը օգտագործում ենորոշ չհասկացողների համար, որպեսզի դրա վրա ուրախանան, շատ արագ մաշվեց, դադարեց աշխատել: Այսինքն, այլեւսժողովրդին հեղափոխություն ասելով, սնելն անհնար է դարձել: Տնտեսական հեղափոխություն հասկացությունն էլ, որպեսայդպիսին, դուրս է հանված շրջանառությունից: Առավել եւս, որբոլոր վիճակագրական (եւ ոչ միայն) ցուցանիշները խոսում են այնմասին, որ տնտեսական առումով, որպես այդպիսին, առաջընթաց չկա:
Իսկ ժողովրդին ուղղակի խոստումներ հրամցնելը այլեւ սապարդյուն է: Ժողովուրդը հարցնում է, թե իրենց ասած հեղափոխությունից հետո որքանո՞վ է բարձրացել աշխատավարձը, որքա՞ն աշխատատեղեր են ստեղծվել, որքանո՞վ են ավելացել մարդկանց եկամուտները, որքանո՞վ` սպառման մակարդակը եւայլն: Իսկ այսօր, ավելին ասեմ, առաջին անհրաժեշտության սննդամթերքների թանկացման, գնողունակ պահանջարկի պակասի պարագայում իսկապես սոցիալ-տնտեսական վիճակը լավ չէ:
Պետք է անհապաղ քայլեր ձեռնարկել: Իսկ այսօր ամենացավալին այն է, որ չի երեւում հեռանկար, որ որեւէ ձեւով, որեւէ ոլորտում քայլ է կատարվելու՝ առաջիկայում տնտեսությունըզարգացնելու համար:
– Այսպես ո՞ւր ենք հասնելու:
– Շատ ծանր տնտեսական վիճակ է մեզ սպասվում, քան այսօր կա, եթե օր առաջ հստակ քայլեր չկատարվեն: Խոշոր հաշվով, հասարակությունը միշտ լավ, թե վատ գտնվում է պահանջարկի եւառաջարկի հարաբերակցության դաշտում: Իսկ եթե այդ դաշտը, այդհարաբերակցությունը սկսվում է վտանգվել, դրանից առաջինհերթին վտանգվում է քաղաքացու վաղվա օրը: Հիմա մենք գտնվումենք նման իրավիճակում: Բոլոր դեպքերում այն բոլոր բացասական միտումները, որոնք այսօր նկատելի են, ըստ էության, կարծես թեշարունակվում են ընթանալ: Ավելին, անգամ կասեցման քայլեր չեն երեւում:
Մտածում էին, թե ներդրումային ակտիվացման ռեժիմովկկարողանան որոշակիորեն տնտեսական խնդիրներ լուծել, բայց դրան զուգահեռ տեղի ունեցան այնպիսի ցնցումներ, որ հակառակ էֆեկտին են բերում: Օրինակ, վերցնենք դատական համակարգի վրա ճնշումները, որը ոչ միայն տարօրինակ է, այլեւ ծանր սպասելիքներ է առաջացնում:
Էլ չեմ խոսում օրենսդիրի մասին, որը կարծես սեփականաշնորհված ռեժիմով կատարում էիշխանության բոլոր պահանջները:
Այնտեղ հնարավոր չէ որեւէ իմաստավոր քայլ իրականացնել, եթե դրանդեմ է իշխանությունը: Այսինքն` դուրս է գալիս, որ այսօր կառավարությունն է միայն դոմինանտ, մնացածը՝օրենսդիր, դատական համակարգը փորձում են ծառայեցնել միայն իշխանության քմահաճույքներին: Եվ նմանպայմաններում բնական է, որ ցանկացած որոշումն արդեն կայացնում է մեկ անձ` գործադիրը: Իսկ կյանքը մեզցույց չի տվել դեռ, թե որոշումներն այդ մեկ անձը, տվյալ դեպքում՝ իշխանության ղեկավարն արդյոք ճի՞շտ էկայացնում:
– Այսինքն, ներդրողների էլ չսպասե՞նք:
– Ներդրումները տնտեսագիտության, տնտեսականհարաբերությունների մեջ ամենանուրբ ինստիտուտն է: Այն ենթադրում է մեծ կապիտալի, ֆինանսական մեծ միջոցների նետում դեպի գործունեություն: Այդգործունեությունը, բնականաբար, ներդրում իրականացնողին պետք է երաշխավորի հետագայում շահույթ: Սակայն ներդրողը այդ առումով արդեն իսկ զգում է բազմաթիվ ռիսկեր, մինչդեռ անգամ նվազագույն ռիսկիդեպքում ամենափոքրագույն իսկ ներդրումը չի անի: Հիմա ՀՀ-ում ձեւավորված է ներդրողների համարռիսկային իրավիճակ:
Պատկերացրեք, որ ոչ միայն ՀՀ-ում մենք ունենք տարածաշրջանային դեռեւս չլուծվածբարդ խնդիր` ի դեմս Արցախի Հանրապետության:
Իսկ այսօր առկա ջլատման, պառակտման էլեմենտները, որոնք նկատելի են արդեն իսկ մեր ներսում, չի կարող իր բացասական ազդեցությունը չունենալ ներդրողներիվրա: Տվյալ պարագայում ոչ միայն օտարերկրյա, այլ ներքին ներդրողն էլ չի կարող ռիսկի դիմել՝ ներդրումայինգործունեություն իրականացնելու համար:
