Կեղծ փաստաթղթերով քա­ղա­քացիներին Հայաստանի տարածքով փորձել են տեղափոխել Շեն­գեն­յան համաձայնության երկրներ

Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր ազգային անվտանգու­թյան ծառայությունը, իր գործառույթների իրակա­նաց­ման ընթացքում միջազգային իրավունքի և ներպետական օրենսդրության նորմերի հիման վրա հետևողական պայ­քար մղելով անդրազգային հանցավորության դեմ, 2017 թվականին բացահայտել և խա­փա­նել է անօրինական միգ­րա­ցիայի կազմա­կերպման ուղիներ, որոնցով ՀՀ և օտարերկրյա պետությունների քաղաքացիներից բաղկացած հանցավոր խմբերը փոր­ձել են կեղծ փաստաթղթերի ու տեղեկությունների ներկայացմամբ միջինասիական և Մերձավոր Արևել­քի երկրների քա­ղա­քացիներին Հայաստանի տարածքով տեղափոխել Շեն­գեն­յան համաձայնության երկրներ, Ամերիկայի Միաց­յալ Նահանգներ, Թուրքիայի Հանրապետու­թյուն կամ օտարերկրյա այլ պետություններ, ինչպես նաև կազմակերպել են Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների ելքը Հայաստանից և մուտքը նշված պետություններ։ Նույն գործառույթների իրականացման արդյունքում բացա­հայտվել են նաև կեղծ փաստաթղթե­րի և տեղեկու­թյուն­ների ներկայացմամբ Հայաստանի Հան­րապետությունում անօրի­նական միգրանտների գտնվելը և ժամանակավոր կացության կար­գա­վի­ճակ ստանալը կազմակերպելու դեպքեր։

Հիշյալ դեպ­քե­րի վերաբերյալ Ազգա­յին անվտան­գու­թյան ծառայության քննչական վարչությունում քննված քրեական գործե­րով անօրի­նական միգրացիայի կազմակերպման կամ դրան օժանդակելու մեղադրանքով 33 անձ ներգրավ­վել է որպես մեղադրյալ, այդ թվում՝ Հայաստանի Հանրապետության 25 և օտարերկրյա պետությունների 8 քաղաքացիներ։ Նրանցից 19-ի վերաբերյալ քրեական գործերը մեղադրական եզ­րա­­կա­ցությամբ ուղարկվել են դա­տա­րան, 2-ի նկատմամբ հայտարարվել է հետա­խու­զում, իսկ 12-ի վերաբերյալ քրեա­կան գործերով նախաքննությունը շարունակվում է։

Քրեական գործերով հաստատված փաստական տվյալների համաձայն՝ առավել տարածված են եղել հատկապես դեպի Շեն­գեն­յան համաձայնության երկրներ և Թուրքիայի Հանրապետություն օտարերկրյա քաղաքացիների անօրինական միգրացիա­­յի կազմակերպ­ման դեպքերը։ Միգրանտների տեղափոխումն իրականացվել է շա­հա­դիտական նպատակներով՝ 350-10.000 ԱՄՆ դոլարի դիմաց, տարանցման պատ­շաճ թույլտվություն ստանալու համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը, մուտքի արտո­նագ­րերը, կացության քարտերը կամ անձնագրերը Հայաստանում, իսկ գերակշռող դեպ­քերում՝ օտարերկրյա պետություններում կեղծելով։ Առանձին դեպքերում անօրինա­կան միգ­րանտ­ների ելքը Հայաստանի Հանրապետությունից կազմակերպվել է պետա­կան սահ­մա­նի անցման կետերը շրջանցելու եղանակով։

Բացահայտված դեպքերից մեկով անդրազգային հան­ցավոր խմբի անդամները, համապատասխան վարձատրու­թյան դիմաց, Հայաստանի տա­րածքն օգտագործել են Թուր­քիայից արտաքսված Ուզբեկստանի և Ղրղզստա­նի քաղա­քա­ցի­ների վերադարձը նույն երկիր կազմակերպելու նպատակով։

Մասնավորապես՝ Հայաստանի Հանրապետությունում, Իրանի Իսլա­­մա­կան Հանրա­­պե­­տությունում և Թուրքիայի Հանրապետությունում գործող հանցավոր խմբի ան­դամ­­ների մշակած ծրագրի համաձայն՝ Թուրքիայից իրենց ծագ­ման երկրներ արտաքսված միջին­ասիական հանրապետությունների քաղա­քացիներն իրենց օրինական անձնագրերով, օդային տրանսպորտով ժամանել են Հայաստան, որտեղ նրանց լու­սանկարներով պատրաստվել են ՀՀ քաղաքացու կեղծ անձնագրեր։ Այնուհետև հիշյալ օտարերկրացիները, «Զվարթ­նոց» օդանա­վա­կա­յանում ներկայացնելով իրենց օրինա­կան անձ­նա­գրերը, հանցավոր խմբի ան­դա­մի ուղեկցությամբ մեկնել են Ստամ­բուլ, որտեղ ներկայացրել են վերջինիս կողմից իրենց հանձնված ՀՀ քաղաքացու հիշյալ կեղծ անձնագրերը և նման եղանակով մուտք գործել Թուրքիայի Հանրապետություն:

Հանցավոր խումբը նույն եղանակով նախաձեռնել է նաև Թուրքիայից արտաքսված միջինասիական երկրների ևս երկու քաղաքացիների տարանցումը Հայաս­տանի տարածքով, որը, սակայն, ձեռնարկված օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումների շնորհիվ խափանվել է. 2018 թվա­կա­նի հունվարի 15-ին անօրինական միգրանտներն ու նրանց ուղեկցող ՀՀ քաղա­քացին՝ վերջիններիս լուսանկարներով ՀՀ քաղաքացու կեղծ անձ­նագ­րերով, ՀՀ պետական սահմանի անցման կետից բեր­ման են են­թարկ­վել։

Նշված դեպքի առթիվ հարուցված քրեական գործով ձեռք բերված բավարար ապացույցների համակցության հի­ման վրա՝ մի խումբ անձանց կողմից նախ­նական համաձայնությամբ իրացնելու նպա­տա­կով իրավունք վերապահող պաշտո­նա­կան փաստա­թուղթ կեղծելու և Հայաստանի Հանրա­պե­տության տարածքով երկու կամ ավելի անձանց տարանցումը (տեղափո­խու­մը) շահադիտական նպատակով կազմակեր­պելու համար ՀՀ քրեական օրենսգրքի 325-րդ հոդվածի 2-րդ մասով և 329.1-րդ հոդ­վածի 3-րդ մասի 1-ին, 2-րդ կետերով մ­ե­ղադ­րանքներ են առաջադրվել հանցավոր խմբի երեք անդամների։

Նույն ժամանակահատվածում բացահայտված՝ կեղծ փաստաթղթերի օգտագործմամբ Հայաս­տանի Հանրապետությունում կացություն հաստատելու նպատակով անօրի­­­նական միգ­րա­ցիայի կազմակերպման դեպքերից մեկի վերաբերյալ քննվող քրեական գործի նախաքննությամբ էլ պարզվել է, որ ՀՀ փաստա­բան­նե­րի պալատի փաս­տաբան Է.Մ-ն, համա­պա­տասխան վարձատրության դիմաց, օտարերկրա­ցիների կող­մից Հայաստանի Հանրա­պե­տու­­թյու­­նում ժամանա­կա­վոր կացության կար­գավիճակ ձեռք բերելու համար անհրա­ժեշտ՝ «Օտարերկրա­ցի­ների մասին» ՀՀ օրենքով պահանջ­վող աշխատանքային կամ ձեռնարկատիրական գործունեությամբ զբաղվե­լու հանգա­ման­ք­­նե­րը հավաստող փաս­տաթղթային հիմքեր ստեղծելու համար, 2016-2017 թվա­կան­ների ընթացքում վեր­ջիններիս ան­վամբ ՀՀ ԱՆ իրա­վա­բանական անձանց պետա­կան ռեգիստրի գործակա­լու­թյու­նում գրանցել է շինծու կազ­մա­­կեր­պություններ կամ նրանց հետ կնքել աշխատան­քային ձևական պայմանագրեր, որոնք այնուհետև ներ­կա­յացվել են ՀՀ ոստիկա­նու­թյան անձնագրային և վիզանե­րի վարչություն, և դրանց հի­ման վրա այդ օտարերկրացիներին տրվել է Հայաս­տանի Հանրապետությունում կա­ցու­թյան կարգավիճակ։

Հիշյալ քրեա­կան գործով բավարար ապացույցներ են ձեռք բեր­վել Իրանի Իսլամա­կան Հանրապետության 8 և Ուկրաինայի 1 քաղաքացիների ան­օրի­նական միգրա­ցիայի կազմակերպման վերա­բերյալ։ Բացի այդ, Է.Մ-ի գրասեն­յա­կում կատարված խու­զարկությամբ հայտնաբերվել և առգրավվել են ևս 32 կազմակերպությունների կնիք­ներ, որոնց օգտագործմամբ Հայաստանի Հանրապետությու­­նում Ժամանակավոր կացու­թյան կարգավիճակ տալու համար հիմք հանդիսացող փաս­տաթղթեր են տրվել ևս 40 օտարերկրա­ցի­ների, հիմնականում՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետության և Հնդկաս­տա­նի քաղա­քա­­ցի­ների։

Է.Մ-ին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 329.1-րդ հոդ­վածի 3-րդ մասի 1-ին կետով (երկու կամ ավելի անձանց անօրինական միգրացիայի կազմակերպումը), և նրա նկատմամբ որպես խափանման միջոց է կի­րառ­վել կալանավորումը։

Ինչպես վերոհիշյալ, այնպես էլ հասարակական և ազգային անվտան­գությանն ու տնտեսական կայունությանը սպառ­­նալիք ներկայացնող անօրինական միգ­րա­ցիայի բոլոր դեպքերով Ազգա­յին անվտանգության ծառա­յու­թյունը, ակտիվ ներգրավված լինելով միջազգային պայմանագրերից բխող՝ անօրի­նական միգրացիան կանխելու նպատակով մշակված համատեղ ծրագրերում, մշտապես համագոր­ծակ­ցել է այլ պետությունների գործընկեր հատուկ ծառայությունների հետ, ապա­հովել է անհրա­ժեշտ տեղե­կատվության փո­խա­նակում անօրինական միգրանտ­ների մուտքի, ելքի և տարանցման երկրների իրավասու մար­մին­ների հետ։

Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր ազգային անվտանգու­­թյան ծառայությունը նախազգուշացնում է, որ անօրինական միգ­րա­ցիայի կազմա­կերպ­ման դեմ տարվող պայքարը կրում է հետևողական բնույթ, նմանօրինակ դեպ­քերը կանխելուն, ուղիները խափանելուն ուղղված անհրաժեշտ միջոցառումները ձեռնարկվե­լու են շարունակաբար, իսկ մեղավոր անձանց նկատմամբ կիրառվելու են քրեաիրա­վական ներգործության միջոցներ։

Ծանուցում. Ենթադրյալ հանցանքի համար կասկածվողը կամ մեղադրվողը համարվում է անմեղ, քանի դեռ նրա մեղավորությունն ապացուցված չէ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով՝ դատարանի՝ օրինական ուժի մեջ մտած դատավճռով։

ՀՀ ԱԱԾ մամուլի կենտրոն