«Ավելի շատ վատափոխում է, քան բարեփոխում». աշխատանքային օրենսգրքի փոփոխության նախաշեմին
Շիրակի մարզը իր գործազուրկների մեծ բանակով Հայաստանում առաջատարն է: Ցուցանիշները չեն փոխվել գոնե վերջին 10-ամյակում: Իսկ հետևանքը աղքատության նորից բարձր ցուցանիշն է, նաև այն որ ով էլ աշխատում է, խախտվում են աշխատանքային իրավունքների դրույթների մի ամբողջ փունջ:
<<Գործատուի նախաձեռնությամբ ազատումները մեծ մասամբ խախտումներով են կատարվում՝ վերջնահաշիվները չեն տալիս, արձակման նպաստները չեն տալիս, արձակուրդները չեն չկան, էլ չասեմ, որ 40-50 տոկսը ստվերային են աշխատում, իսկ ով գրանցում է աշխատողին, հարկերը վերցնում է աշխատողից>>, -ասում է փաստաբան Սուսաննա Մխիթարյանն ու հավելում, որ աշխատողները իրենք չեն էլ վիճարկում: Անցնող երկու տարիների ընթացքում ունեցել է ընդամենը 2 աշխատողներ, ովքեր բողոքարկել են ու դատական վարույթ է հասել գործը:
<< Lինում է դեպքեր, ասում են փաստաթուղթ տվեցին, ստորագրեցի, չնայեցի: Յուրաքանչյուր աշխատող պետք է պայմանագիր կազմի ու քննարկի ամեն մի կետը՝ աշխատաժամանակի հետ կապված, ընդմիջման, ֆիզարձակուրդ գնալու, աշխատատեղերի պայմանների, վճարման կարգի: Օրինակ՝ գործատուն պարտավոր է աշխատողի համար համապատասխան սանիտարահիգիենիկ պայմաններ ստեղծի, լուսավորության, ջեռուցման: բայց շատ եմ հանդիպել պայմանագրեր, որ էդ կետը չկա: Օրինակ վաճառողուհի են ընդունում աշխատանքի, բայց ասենք ձմեռը չի տաքացվում խանութը: Ու այդ աղջիկը առավոտվա 9-ից իրիկունը 6-7–ը աշխատում է: Այդ կետը չկա պայմանագրերում, ու չի էլ կարող պահանջել: Իրազեկության պակասն է: Իրավական կուլտուրայի խնդիր է>>, -հավելեց փաստաբան Աննա Դավթյանը:
Բայց աշխատանքային օրենսգրքով սահմանված դրույթներին <<տեր>> կանգնելու համար մասնագետները կարծում են, որ պետք է լինի տնտեսական պայմաններ: Հայաստանում, մասնավորապես Շիրակի մարզում, աշխատանք գտնելը շատ դժվար է ու աշխատատեղը չկորցնելու համար ցանկացած պայմանի համաձայն են, օրենքով սահմանված նվազագույնից պակաս աշխատավարձով կամ 8 ժամի փոխարեն 10 ժամ են աշխատում:
<<Լրիվ աշխատանքային օրենսգրքի խախտում է, բայց չեն էլ դիմում: Որովհերտև եթե այսօր դիմեցին, վաղը կազատվեն, անհամապատասխանության հիմքով: Մեր տնտեսական համակարգը հնարավորություն է ստեղծում, որ լիուլի խախտվի աշխատանքային օրենսգիրքի դրույթները և քաղաքացիները չդիմեն>>, ասաց Սուսաննա Միքայելյանը:
<<Ոչ թե փաստաբանական ծախսերն են պատճառը, այլ հավատի կորուստը, որ իրենք կունենան իրենց իրավունքների վերականգնում: Գիտեն, որ դժվար կլինի պայքարել ու հասնել արդյունքի, գործի ելքի նկատմամբ անվստահություն կա>>, -Աննա Դավթյանն էլ իր ունեցած գործերի փորձից ելնելով է վստահեցնում, որ միայն օրենքի կոպիտ խախտումներով դեպքերն են վերականգնում, բայց հիմա գործատուները դարձել են ավելի խորամանկ ու գիտեն ինչ հերթականությամբ ազատել, որ բողոքարկելու հիմքերը հասցվեն նվազագույնի:
Առաջիկայում նախատեսվում է աշխատանքային օրենսգրքի բարեփոխումներ կատարել: Բայց ինչպես փաստաբանները նշեցին, դրանք ոչ հօգուտ աշխատողի են, ավելի է նեղացվում աշխատողի իրավունքները, ինչքան էլ փոփոխում են, թերի է մնում օրենսգիրքը:
<<Նախկինում էլ կար, հիմա էլ ավելի խորացել այդ դրույթը՝ անհամապասխանության հիմքով ազատումը, ցանկացած պահի կարող է ազատել աշխատանքից: Համապատսախանության խնդիրը որոշում է հենց գործատուն, ինքը որոշում է, որ համապատասխան չէ ու վերջ: Թեկուզ շատ պարտաճանաչ ազնիվ աշխատող է: Նոր փոփոխությամբ հօգուտ աշխատողի ոչինչ չկա: Ես ընդհանրապես օրենքի մեջ լավ չեմ գտնում, մեկ մեկ որ ասում են բարեփոխում, ես զարմանում եմ, որ անունը դնում են բարեփոխում, ես մեծ մասամբ ավելի շատ վատափոխում եմ տեսնում, քան բարեփոխում>>, եզրափակեց խոսքը Սուսաննա Միքայելյանը: