Բաց նամակ

Ծանոթանալով Ամուլսարի ծրագրին մեզ մոտ շատ մեծ անհանգստություններ առաջացան, որոնք անհրաժեշտ է պարզաբանել և գնահատել մեզ սպասվող ռիսկերը, էկոլոգիական, առողջական և բնապահպանական վտանգները, որի համար էլ բաց նամակով դիմում էնք ԳԵՈԹԻՄ ընկերությանը   և անկախ փորձագետներին ռիսկերը գնահատելու և բնակչությանը իրազեկելու համար:

1. Դուք նշում եք, որ 2011թ.-ից  երեք անգամ փոխվել է կույտային տարրալվացման հարթակի և մնացած ենթակառուցվացքների տարացքը, կուզենք իմանալ ինչպիսի առավելություններ ունի ընտրված տարացքը  առաջին երկուսի համեմատ,  էկոլոգիական  առողջական և բնապահպանական  ռիսկերը ավելի փոքր են թե հակառակը քանի որ այս տարացքը ավելի մոտ է գտնվում համայքներին, քան առաջինները:
2. Դուք  ձեր  ծրագրում  նշում եք, որ ամեն ինչ համապատասխանում է միջազգային նորմատիվներին, խնդրում ենք նշեք թե այդ  որ միջազգային նորմատիվներով  է  նախատեսված ցիանային հարթակը կառուցել համայքից  500մ. հեռավորության վրա,  Գնդևազի նորատունկ այգիների մեջ,  եթե աշխհարում  ընդունված է այդպիսի կառույցները   30կմ.  բնակավայրերից հեռու  պետք  է լինեն:
3. Դուք նախատեսում եք տարեկան 2000տ.    նատրիումի ցիանիդ օգտագործել,  500մգ/լ կոնցենտրացիայով  լուծույթ  պատրաստելու  դեպքում  կստացվի  4  միլիոն  տոննա  լուծույթ, որը պետք է լցնեք 134հա.  տարացքով  կույտային  տարրալվացման հարթակ վրա մեկ տարում և  նախատեսում եք կառուցել 2 ավազան, կուտակման ավազան (տարողունակությունը 200 000 մ3), ԿՏՀ  հեղեղաջրերի կուտակման ավազան (տարողունակությունը 170 000 մ3):

Կուզենանք պարզաբանել թե 3,63 միլիոն տոննա ցիանային լուծույթը և 134հա. տարացքով  կույտային տարրալվացման հարթակ վրա անձրեվներից ու ձնհալից առաջացած միլիանավոր տոննաներով ծանր մետաղներով, ցիանիդով, աղաթթվով աղտատված ջրերը լցվելով Արփա գետը ինչպիսի էկոլոգիական աղետ կստեղծեն Վայոց Ձորում, չէ որ Վայոց Ձորի համարյա բոլոր գյուղերը  Արփայի ջրերով են ոռոգում դաշտերը:

4. Դուք կույտային տարալվացման հարթակի և մնացած օժանդակ կառույցների համար հողատարացքները  գնելով այդտեղ գտնվող այգիները և դաշտերը կոչնչացնեք, խնդրում ենք պարզաբանեք թե այդ տարացքից  մի քանի տասնյակ մետր հեռավորության գտնվող այգիների և բանջարանոցների բերքը կարելի է օգտագործել  կամ  վաճառել ձեզ   որպես սնունդ: 
5. Դուք նշում եք , որ կույտային տարրալվացման հարթակում նատրիումի  ցիանիդի  PH պետք է լինի 11 և ավելի որպիսի թթվայինից վերածվի հիմնայինի և  ցիանաջրածնի արտահոսք չլինի,  որի շատ քիչ քանակությունը մահացու է :

Խնդրում ենք պարզաբանեք թե ինչպես եք դա իրականացնելու 134հա. տարացքում 4 միլիոն տոննա լուծույթի հետ -30 ից մինչև +30 աստիճան ջերմային տատանման պայմաններում անձրևի ձյան տակ, կամ այդ  ինչ սարքեր պետք է տեղադրեք 134հա. վրա, որ 20տ. ցիանային գոլորշիները անցնելով այդ սարքով կարտանետվի 600կգ. և 10տ աղաթթվից կարտանետվի  300կգ:

Այդ ամենի իրականացման դեպքում, 4 միլիոն տոննա հիմնային լուծույթը և 600կգ. ցիանիդը, 300կգ.  աղաթթուն արդյոք վտանգավոր չի բնակիչների  և  տարացքի  էկոլոգիայի համար:

Այժմ անցնենք ձեր նշած անօրգանական  փոշուն և փոշու առաջացրած վտանգների ու ռիսկերի քննարկմանը: Ամուլսարի հանքից վերցված 40 նմուշների անալիզներից պարզվել է, որ ազնիվ մետաղներից բացի, հանքաքարերում առկա են նաև 26 ծանր մետաղներ և թունահարույց  հատկություններ ունեցող տարրեր՝ ծանր մետաղներ (բիսմութ, կադմիում, կոբալտ, քրոմ, պղինձ, երկաթ, գալիում, մոլիբդեն, նիկել, կապար, ծարիր, սկանդիում, ստրոնցիում, տիտան, ուրան, վանադիում, վոլֆրամ, ցինկ) և թունահարույց տարրեր (մկնդեղ, բերիլիում, թալիում, սելեն, տելուր, սնդիկ, կադմիում), որոնք բոլորն էլ խիստ վտանգավոր են մարդու օրգանիզմի համար։

Դրանք՝ մարդու օրգանիզմի համար անհրաժեշտ քանակից ավելի,  օրգանիզմ թափանցելու պարագայում, կարող են առաջացնել մուտացիաներ, թունավորումներ, սրտանոթային հիվանդություններ և քաղցկեղ, որոնք էլ ոչ հազվադեպ կարող են բերել մահացության։

6. 113,9 հա. բացհանքի տարացքում, տարեկան  օգտագործելով 12088,2տ. պայթուցիկ  նյութ, լիցքավորելով ամեն հորատանցքը 239,6կգ կատարելով 50452  պայթուն  փոշու արտանետումը  կազմում է 761,56 տ/տարի և փոշին կտարածվի  100-1000մ, աղմուկի մակարդակ համարյա  անլսելի կլինի մոտակա  համայքներում: Այս հաշվարկ կատարողը  եթե եղել է Ամուլսարի վրա հնարավոր է  քամիները իրեն կգլորեր սարից 100մ. :

 Հանքի շահագործման դեպքում արտանետումները

• Անօրգանական փոշի  1185,8տ/տարի
• Ազոտի երկօքսիդ        1365,86տ/տարի
• Ածխածնի մոնոքսիդ    1107,75տ/տարի
• Ածխաջրածիններ սահմանային 222,4տ/տարի
• Պինդ մասնիկներ (մուր)        113,92տ/տարի
• Ծծմբի երկօքսիդ                    106,35տ/տարի

Չնայած այս թվերի մի մասը հեռու է իրականությունից, խնդրում ենք պարզաբանեք թե ինչպիսի էկոլոգիական ազդեցություն կունենա տարածաշրջանի և Որոտան-Արփա թունելի վրա :

7. Բացհանքից  5կմ  և Կեչուտի ջրամբարից  7կմ հեռավորության վրա դուք տեղադրել եք դատարկ ապարների լցակույտը 140հա. տարացքով,  որը գտնվում է Կեչուտի ու Սպանդարյան  ջրամբարների ջրահավաք ավազանում: Տարեկան այդտեղ տեղափոխելով  46,7 միլիոն տոննա  մակաբացման ապարներ ու  4,5 կմ հեռավորությամբ գտնվող 3  ջարդիչներով  10 միլիոն տոննա հանքաքարը   ջարդիչ–մանրացնող կայանքում ջարդվելուց ու մանրացվելուց  հետո 1200 մմ ժապավենի լայնությամբ,  7.2 կմ ընդհանուր երկարությամբ,  4 հատ ժապավենային  փոխակրիչների միջոցով տեղափոխվում է մինչև բեռնաթափման զետեղարան, ճանապարհին ավելացնելով հազարավոր տոննա կաուստիկ սոդա, որտեղից էլ 3 հատ БелАЗ–7513 մակնիշի ավտոինքնաթափերի օգնությամբ տեղափոխվում է մինչև 1.0 կմ հեռավորության վրա գտնվող տարրալուծման հրապարակ: 134հա. տարացքի  վրա  մանրացված հանքաքար փռելով ստանում եք 8մ բարձրության շերտ:

Կներեք չենք ներկայացնում արտանետումների վերաբերյալ ձեր բոլոր թվերը, երբ դուք նշում եք, որ 1տոննա հանքաքարը 3 ջարդիչներից, մաղերից անցնելով  փոշու արտանետումը կազմում  է  ընդհամենը 1,5գրամ, ձեր այս տեխնոլոգիային կարող են նախանձել աշխարհի ցանկացած դեղագործական գործարան:

Ձեզ և նամակի ընթերցողների երևակայությանն ենք թողնում այս բոլոր արտադրական պրոցեսներից հետո, տարածաշրջանում գործող քամիների պայմաններում, թե քանի միլիոն տոննա ծանր մետաղներով և թունահարույց տարերով փոշի կսփռվի տարացքում ու կլցվի Կեչուտի ջրամբարը և ինչպիսի բաղադրության ջուր կհասնի Սևան:

Դուք նշում եք, որ Ամուլսարի ծրագիրը դրական ազդեցություն կունենա հարակից համայքների համար հանձինս Գնդևազի, ընդունենք բնակչության 20%  իրենց և հարազատների առողջության գնով կաշխատեն  հանքում, զրկվելով գյուղատնտեսությամբ զբաղվելուց:

Խնդրում ենք պարզաբանեք թե 13 տարի անց երբ դուք հեռանաք այստեղից ինչով պետք է զբաղվեն  Գնդևազում, Կեչուտում, հողագործությունը բացառվում է, անասնապահությունը բացառվում է, բանվորական աշխատատեղեր չեն լինի: Գնդեվազ գյուղը ստիպված կլինի տեղահանվել :

Ինչպես եք պատկերացնում Ջերմուկ առողջարանային քաղաքի ապագան:

Անհանգստացնող շատ  հարցեր կան, ակնկալում ենք ձեզնից  գոնե այս գլոբալ ռրսկերի պարզաբանումը, նաև խնդրուն ենք անկախ փորձագետների կարծիքները և մտորումները մեր կողմից  բարձրացված հարցերի վերաբերյալ: