Ադրբեջանցիներն ուզում են իրենց սահմանն առաջ տալ․ «Հրապարակ»
«Երեկ, երեկոյան ժամը 9-ի սահմաններում, հայտնի դարձավ, որ Սյունիքի Ներքին Խնձորեսկ գյուղում բանակցությունները՝ ադրբեջանական ներխուժման հետ կապված, ավարտվել են, սակայն արդյունքների մասին ոչինչ չհայտնեցին։ Լրագրողներին բանակցությունների ողջ ընթացում արգելված է եղել նկարահանումներ կատարելը։ Երեկ և այսօր, պաշտոնական լրատվությանը հետևելով, մտովի վերադարձանք 2020 թվականի սեպտեմբերը և ցավոտ «դեժավյու» ապրեցինք։ Միայն թե այն ժամանակ խոսքն Արցախի մասին էր, իսկ հիմա Արցախի փոխարեն Հայաստանն է, իսկ Շուշիի փոխարեն՝ Երևանը։ Հեռու չէ այն պահը, երբ վարչապետի աթոռին նստած անձն արձանագրի, որ Երևանից իր վրա կրակում են։ Իրավիճակի պարզ արձանագրումներից այն կողմ Փաշինյանի դեպքում գործն առաջ չի գնում։ Եվ անգամ այդ արձանագրումներն են արվում ուշացած և ավելի են խորացնում կասկածը պաշտոնական լրատվության հանդեպ։
Փաշինյանը ՊՆ-ին սուտ հանեց
Փաշինյանի խոսքին սպասում էինք երեկ առավոտից, երբ սյունյաց աշխարհը տագնապեց, որ ադրբեջանցիները Սև լճից 3 կմ մխրճվել են մեր սահմանը, դեպի Վերիշեն գյուղ և հսկողության տակ են վերցրել ակունքները, արոտավայրերը, ճանապարհն ու Սիսիանը։ ՊՆ-ն առավոտից հանգստացնում էր, թե ինչ-որ սահմանային աշխատանքներ են կատարվում, երեկոյան ասաց, որ բանակցությունների ընթացքում ադրբեջանցիները հետ քաշվեցին, ԱԱԾ-ն սպառնում էր «ամենախիստ գործիքակազմերի կիրառմամբ»՝ խուճապ ու ապատեղեկատվություն տարածելու դեպքում, իսկ Փաշինյանը լռում էր։ Այդ պահին Սյունիքից 180 աստիճանով իրար հակասող տվյալներ էին հասնում, որ թուրքը Ղազի գյոլ հատվածում նստած է, Գորիսը՝ ափի մեջ։ «Թուրքերը Ղազի գյոլի հատվածում նստել են՝ ամբողջ Գորիսը, Վերիշենն իրանց քթի տակ ա՝ ձորով, ոնց որ ափի մեջ, կարան հրազենային զենքով էլ խփեն։ Հետ չեն գնում, ռուսներն էլ չեն ստիպում իրանց, մերոնք էլ հավաքվել են, որ վաղը պետք է «պերեգավոռ» անեն, հետ տան։ Էդ որ ասում են՝ հետ են գնացել, սուտ են ասում»,- մայիսի 12-ի գիշերը հայտնեց մեր աղբյուրը։
Երեկ առավոտյան կառավարության նիստի ժամանակ, երբ խոսեց Նիկոլը, պարզ դարձավ, որ մեր աղբյուրներն էին ճիշտ՝ թուրքը չի էլ մտածում հետ գնալու մասին, իսկ ՊՆ-ն, ինչպես միշտ, հերքում է ճշմարտությունը։ Վարչապետի աթոռին նստածը հերթական ուշացած արձանագրումն արեց, թե ադրբեջանցիները կեղծ քարտեզներով մտել են հայկական սուվերեն տարածք։ «Սև լճի մերձակայքում կան ադրբեջանցի զինվորներ, և այնտեղ նաև մեր զինվորների ներկայություն կա՝ մեծ թվով․․․ տարվում է աշխատանք՝ ադրբեջանցի զինվորներին այդ տարածքից դուրս բերելու ուղղությամբ»,- եթե «լոլոն» բաց թողնենք, այսքանն ասաց՝ չնշելով, թե ինչու Սև լիճ մտած զինվորներին չեն քշում կամ չեն գերեվարում, այլ փորձում են բանակցության դուրս գալ։ Նրանք էլ մերոնց ձեռք են առնում՝ բանակցության տեղ ու ժամ են նշում ու անընդհատ խախտում։
Կա՛մ պետք է բանակցենք, կա՛մ պետք է կռվենք
Գորիսի քաղաքապետ Առուշան Առուշանյանին հարցրինք՝ ճի՞շտ է, որ Սև լճի դիրքից ամբողջ Գորիսն ընկնում է թշնամու վերահսկողության տակ։ «Որ մնան այդտեղ, պրոբլեմ է, կա տենց բան։ Նենց չի, որ Գորիսը պարզ երևում է, բայց բավականին առաջ են եկել»։
Առուշանյանը ժամը 16.00-ի դրությամբ չգիտեր, թե արդյոք ադրբեջանցիները կգա՞ն բանակցության, որը նշանակված էր դեռ 13.00-ին։ «Մի քիչ առաջ դեռ չէին եկել»,- ասաց նա։ Ավելի ուշ տեղեկացանք, որ եկել են, և Խնձորեսկի մոտակայքում հանդիպումը կայացել է։ Գորիսի քաղաքապետին հարցրինք՝ հնարավո՞ր է, որ ոչ միայն Սիսիանի հատվածից մտնեն։ «Ինչո՞ւ չի կարող որ։ Բայց այս պահին Սյունիքի տարածքում միայն դա է»։ ՊՆ-ի, կառավարության գործողությունները ճի՞շտ եք համարում։ «Կա՛մ պետք է բանակցենք, կա՛մ պետք է կռվենք։ Երրորդ տարբերակ չեմ տեսնում այս դեպքում»։ Նման դեպքերից ապահովագրվելու համար, ըստ Առուշան Առուշանյանի, պետք է ունենալ նոր իշխանություն, որին կհետաքրքրի սահմանը։ «Ոչ թե ապատեղեկատվություն տարածեն, թե սահմանում ամեն ինչ վերահսկելի է, բայց փաստացի դուրս է գալիս, որ բազմաթիվ տեղերից չի վերահսկվում»։
Էդքան երեխա ունե՞նք, որ նորից տանենք, կրակը գցենք
Սյունիքի մարզպետ Մելիքսեթ Պողոսյանը, որը վերջիններից մեկն էր իմացել ներխուժման մասին և ողջ օրը համոզում էր մեզ, որ ոչ մի լուրջ բան չկա, երեկ իր «Պիկապ» մեքենայով թաղվել էր Սև լճի տարածքում, երբ նրան զանգեցինք։
– Հիմա ի՞նչ վիճակ է այդտեղ։ Թուրքեր շա՞տ կան։
– Վիճակը նորմալ է։ Ադրբեջանցիներն այստեղ են։ Շատ են, թե քիչ, չեմ կարող ասել։
– Մենք պատերազմից հետո ավելի երկար սահման ունենք ու շատ տեղեր, որտեղ դիրք չկա։ Հիմա իրենք այդ բոլոր տեղերը լցվո՞ւմ են, դա՞ են անում, Ձեր կարծիքով։
– Չէ, ուղղակի, ձյունը հալվել է, եկել են, նոր պոստեր են դնում։ Տեղեր կան, դժվարանցանելի, երկու մետր ձյուն կա, 3000 մետր բարձրության վրա։ Մերոնց համար էլ, իրենց համար էլ այդտեղ դիրքավորվելը դժվար է։
– Այսինքն, մեր հույսը բնությո՞ւնն է։
– Չէ, թող վերջնական տեսնենք՝ ինչ է լինում, հետո կխոսենք։
– Երևանում հարցնում են՝ ինչո՞ւ չեն գերեվարում սահմանն անցածներին, ավելի կտրուկ գործողությունների դիմում, ձեր կարծիքով, պե՞տք է այդ «ավելի կտրուկ»-ը։
– Թող բանակցությունը վերջացնեն։
– Բայց բանակցությունը սկսվե՞լ է, եկե՞լ են։
– Ժամը մեկին պետք է գային։ Չգիտեմ՝ եկել են արդեն, թե ոչ։ Երեկ էլ են հանդիպել մինչև գիշերվա ժամը 3-ը։ Հիմա էլ գնացել են, որ էլի հանդիպեն։
– Հայկական կողմից ո՞վ է հանդիպում, Սյունիքի մարզից մարդ կա՞, Դուք մասնակցո՞ւմ եք։
– Չէ, պլանով ով որոշված է, նրանք են մասնակցում, ՊՆ-ից կան, ԱԱԾ-ից, սահմանապահ զորքերից։ Ախր, Ձեր հարցերին ՊՆ-ն պետք է պատասխանի, ամեն ժամ, թող ինֆորմացիա տան։
– Երեկ ՊՆ-ն ասաց, որ հետ են քաշվել թուրքերը, բայց հետ չէին քաշվել, ո՞վ է հավատում ՊՆ-ին։
– Մի տեղով հետ են քաշվել, մի տեղով լցվում են։ Քանակը ունեն, ռեսուրսը ունեն։ Էդ սարերն էլ գիտես՝ մի տեղ ձյուն ա, չեն կարում մտնեն, մի տեղ էլ ոտքով են ճեղքում։
– Այսինքն, մի քանի տեղո՞վ են մտել։ Մի դիրքի մասի՞ն չէ խոսքը։
– Մի քանի տեղ է, նենց չի, որ․․․։ Ընդհանուր իրենց սահմանն ուզում են առաջ տան, նստեն։ Հիմա որ ձյունը հալվել է սարերում, իրենք էլ պետք է անցնեն իրենց պետական սահմանին, մենք էլ։ Բայց իրենք այս պահին խախտել են, էլի։ Հիմա պետք է քշենք, գնան իրենց տեղերը, բայց չենք ուզում լարվածություն լինի։ Ուզում ենք, որ սիրուն ձևի «պերեգավոռ» մտնենք՝ ռուսները, իրենք ու մենք, որ էդ հարցին լուծում տանք։
– Առանց կրակի, առանց բանի կստացվի՞։
– Դե, կրակելը մեկից մեկ ա, էդքան երեխա ունե՞նք, որ նորից տանենք, կրակը գցենք։ Իհարկե, եթե եկավ պահը, բոլորս էլ մտնելու ենք կռվի մեջ։ Դու ուզում ես, որ կռի՞վ լինի։ Տաս անգամ քցում-բռնում ենք, որպեսզի ճիշտ որոշում կայացնենք։ Իրանք անընդհատ խախտում են, ի՞նչ անենք։
– Ոչ, չենք ուզում, որ կռիվ լինի, բայց ավելի լավ չէ՞, որ մերոնք արագ նոր դիրքեր ստեղծեն։
– Լսո՞ւմ ես, ես հիմա մեքենայով, ձյունի մեջ թաղված եմ, ուզում ենք գնանք, էդ տարածքները նայենք, բարձունքից։ Նենց չի, որ ես ուրիշի նման, կաբինետում նստած՝ որոշում կայացնեմ, ու ինձ ինչ հարցնեն, ես չիմանամ։ Դժվար է, էլի»,-գրում է թերթը։
