Սերժ Սարգսյանի պատասխանը Նիկոլ Փաշինյանին։ Նախկին նախագահը ուշագրավ դրվագներ է ներկայացրել․ Հայելի

ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը հարցազրույց է տվել բրիտանական հեղինակավոր «Independent» պարբերականին։ Երրորդ նախագահի գրասենյակը հրապարակել է հարցազրույցը, որտեղ նա անդրադարձել է պատերազմին և բանակցային գործընթացին։Սերժ Սարգսյանը բացել է որոշակի փակագծեր բանակցային գործընթացի մասին նշելով, որ Ալիևի հետ ուղիղ բանակցությունները կոպիտ սխալ են շատ պարզ պատճառով` Ադրբեջանը երբեք չի համաձայնվի ԼՂ անկախությանը, և ընդհանրապես միջազգային պրակտիկան ցույց է տալիս, որ ինքնորոշման իրավունքի իրացումը տեղի է ունենում միջնորդների կողմից որոշակի պարտադրանքի միջոցով:

 «Եվ պատահական չէ, որ 2016թ. լայնածավալ ռազմական գործողություններից ամիսներ հետո` հոկտեմբերին, Ադրբեջանի նախագահը իր կառավարության նիստում հայտարարեց (խոստովանեց), որ փակ դռների հետևում իրեն ստիպում են ճանաչել ԼՂ անկախությունը: Ես գտնում եմ, որ բանակցային գործընթացի վերը նշված մոտեցումները անկյունաքարային են, և նաև հենց այս պատճառով երկու ժամկետ նախագահական լիազորությունների ավարտից հետո համաձայնվեցի ընտրվել ՀՀ վարչապետ, որովհետև համոզված էի, որ գլխավոր բանակցողների փոփոխությունը բերելու էր աղետալի հետևանքների: Շարունակականությունը կենսական նշանակություն ուներ»,- ասել է էքսնախագահը:
Օրերս Նիկոլ Փաշինյանն հայտարարել էր, թե 2011 թվականին Կազանում սպառվել էր Արցախի հարցը փոխզիջումներով՝ բանակցային գործընթացով լուծելու հնարավորությունը։ Սերժ Սարգսյանն հայտարարել է, որ ինքն համամիտ չէ, թե Կազանում բանակցային գործընթացը սպառվել էր, թեպետ կազանյան գործընթացը, ինչպես հայտնի է, վիժեցվել էր Ադրբեջանի կողմից․

«Տարիներ շարունակվող, ինչպես առաջընթաց, այնպես էլ հետընթաց արձանագրած բանակցությունների արդյունքում Հայաստանի և Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարները համաձայնել են փաթեթային լուծմանը 2011թ․ հունիսին. Մինսկի խմբի երեք համանախագահ երկրների նախագահները իրենց գոհանակությունն արտահայտեցին շրջադարձային առաջընթացի վերաբերյալ:

Ռուսաստանը հանդես եկավ հանրային հայտարարությամբ, և Ադրբեջանի նախագահն ու ես հրավիրվեցինք Կազան՝ ձեռք բերված համաձայնությունը հաստատելու նպատակով: Երբ բոլորս նույն հարկի տակ էինք, Ալիևը մի թուղթ հանեց գրպանից՝ տասնյակից ավելի էական փոփոխություններով։ Այդ բոլոր դրույթները ամիսներ շարունակ քննարկվել էին կողմերի միջև բանակցությունների ընթացքում և մանրակրկտորեն պարզաբանված կամ հեռացված էին պատշաճ կերպով ձևակերպված փաստաթղթում:

Բոլորը ցնցված էին, և չնայած միջնորդների հիասթափությանը՝ Ալիևը հայտարարեց, որ չի տալու իր համաձայնությունը փաստաթղթին: Ես համաձայն չեմ, որ Կազանում սպառվել էր բանակցային ճանապարհով խնդրի լուծումը: Այո, 2016-ին Ալիևը խախտեց զինադադարը և հարձակվեց Լեռնային Ղարաբաղի վրա:

Մենք խիզախորեն պաշտպանվեցինք, չկորցրեցինք որևէ բնակավայր, և Ալիևը ստիպված էր վերահաստատելու 1994թ. Ադրբեջանի, Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունների կողմից կնքված զինադադարը: Այնուհետև, ռազմական գործողություններից շաբաթներ հետո, Վիեննայում և Սանկտ Պետեբուրգում Մինսկի խմբի համանախագհները որոշեցին հարգել 1994-1995թթ. զինադադարի եռակողմ անժամկետ համաձայնագրերը, միջադեպերի հետաքննության մեխանիզմ ստեղծել և ընդլայնել ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի թիմի կարողությունները. Եվ չնայած Ալիևը դժվարությամբ էր համաձայնվում դրան, մենք բանակցությունները շարունակում էինք միջնորդների` Մինսկի խմբի համանախագահների միջոցով»,- ասել է նա։
Նիկոլ Փաշինյանը բազմիցս է հայտարարել, որ ինքը Արցախի հարցի բանակցությունները սկսել է նոր զրոյական կետից։ Հիմա արդեն վսըահաբար կարելի է փաստել, որ Փաշինյանի զրոյական կետը բանակցություններն իսպառ փակուղի տարավ, ավելին հագեցրեց մահաբեր ու կործանարար պատերազմի։
Ընդ որում հիմա արդեն դժվար է ասել, թե որքանով է հաջողվելու հայկական կողմին Մոսկվայում առաջիկայում սպասվող Ալիև-Փաշինյան հանդիպման ժամանակ հասնել բանակցությունների նախափաշինյանական փուլին։ Վերջին օրերին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ինտեսիվ կերպով հանդիպումներ է ունենում արտախորհրդանական ուժերի հետ՝ Արցախի հարցի քննարկման նպատակով։

 Նա Արցախի խնդրի կարգավորման հարցը քննարկել է նաև Արցախի նախկին նախագահներ Բակո Սահակյանի և Արկադի Ղուկասյանի հետ։ Ըստ էության Փաշինյանն ուզում է ստանալ նրանց համաձայնությունը՝ Արցախյան հարցի բանակցություններում որոշակի կարգավորման տարբերակի շուրջ։ Թե ինչ տարբերակի մասին է խոսքը՝ չի հրապարակվել։

Սակայն հայտնի է, որ արտախորհրդարանական ուժերից որևէ մեկն առայժմ չի հայտարարել, թե կիսում է Փաշինյանի ներկայացրած տարբերակը։ Նման հայտարարություն չեն արել նաև խորհրդարանական ուժերը՝ ԼՀԿ-ն և ԲՀԿ-ն։ Իսկ ՀՀԿ-ն, ումից Փաշինյանը ժառանգել է իշխանությունը, հայտարարել է, թե իրենք կողմ են բացառապես Արցախի հարցի լուծման փաթեթային տարբերակին և Արցախն երբեք չի կարող լինել Ադրբեջանի կազմում։

ՌԴ ԱԳ նախարար Լավրովը վերջեիս ներկայացրեց լուծման փուլային տարբերկ, որը բացարձակ ձեռնտու չէ հայկական կողմին՝ 5 տարածքի վերադարձ, հետագայում քննարկել 2 տարածքի վերադարձի հարցը՝ Արցախի կարգավիճակի հստակեցումից հետո։

Սա փուլային լուծումն է, որը մերժելի է և հակահայ բոլոր առումներով։ Փաստացի առաջին փուլում, ըստ լավրովյան պլանի, մենք կարող ենք կորցնել 5 շրջանը ոչնչի դիմաց, որովհետև խաղաղության դիմաց տարածք զիջելը հիմնավոր փաստարկ չէ, քանի որ Ադրբեջանն երբեք հավատարիմ չի եղել չկրակելու պայմանավորվածությանը։ Մինչդեռ նախկինում հնարավոր էր եղել հասնել նրան, որ հայկական կողմի զիջումն արվելու էր կարգավիճակի դիմաց՝ փաթեթային լուծման տարբերակով։
Թե ինչ տարբերակի շուրջ համաձայնություն կլինի, իհարկե մեծապես կախված կլինի նաև պատերազմի ելքից, ինչու չե նաև Կրեմլի՝ հարցի նկատմամբ ունեցած մոտեցումից։ Ռազմի դաշտում իրադրությունը փոխվում է շատ արագ ու դինամիկ։ Մենք տևական նահանջից հետո հարավային ճակատում սկսել ենք առաջախաղացում ունենալ՝ անցնելով հակահարձակման։

Մեր հերոսական բանակը վստահաբար իր խնդիրը կլուծի փայլուն կերպով, մնում է որ բանակցային սեղանի շուրջ նստողը կոստյումավորը արժանի լինել մարտի դաշտում հողն արյամբ պահող զինվորականին։