Քո կարոտից անշնչացած …

Հանրահաշիվ

Աշխարհի ամենաուժեղ թիվը 7-ն է: Յոթի դեմ խաղ չկա:
Յոթից ներքեւ՝ զրո: Յոթից վերեւ՝ 0, ու բացականչական նշան:
Դատեք ինքներդ, քանի որ ավելի լավ է յոթ անգամ դատել,
քան յոթ տարի նստեցնել.
ծիածանի յոթ գույները,
շաբաթվա յոթ օրերը,
երաժշտության յոթ նոտաները,
մարդու յոթ զգայարանները,
ձեռքի յոթ հիմնական մատները,
մոլորակի յոթ աշխարհամասերը,
դեմքի յոթ արտահայտությունները,
արջի յոթ երգերը՝ որպես կանոն մեղրի մասին,
ամսի իրեքից յոթը,
արդեն իսկ 77 թիվը ինքնին,
Գրինվիչի յոթ միջօրեականները,
Մինչեւ տասը մի թիվ պահի, վերջին հաշվով,
Հղիության յոթ ամիսները,
Այբուբենի յոթերորդ տառը,
Արշակ յոթերորդը -իսկ ինչու՝ ոչ –
Տարվա յոթ եղանակները՝
յուրաքանչյուրն իր յոթական ամիսներով,
Տիեզերքի յոթ մոլորակները՝
յուրաքանչյուրն իր յոթական արբանյակներով,
եւ իհարկե յոթ պատմական թագավորություններիս՝
յոթ դարակազմիկ թագավորները
յուրաքանչյուրն իր յոթական վստահելի անձանցով,
նազիր-վեզիրներով,
որոնք ծաղկեցնում են մեր դարավոր անապատները
հազար տասը հարյուր ութսունութից ի վեր:

Նոր ցավի սպասելիս

Բթանում է ցավը: Ձայնալարարերն ի վար
տաք բառեր են սահում՝ գոյացնելու երդում.
յոթնակապանք խորքում իմ Հավքերը հիվանդ,
Թևաբախում են նոր ինքնախեղման երթում:
Դարձ՝ ի շրջանըս յուր: Ու ես՝ կըրկին շիվար,
և առավել մենակ՝ իմ օրերն եմ թերթում,
Լոկ զատվել է տենչում հոգին իմ դիվահար
Մարմնիցըս՝ կոփված Ուլիսների հերթում:

Ահա. մերկ ու խոնավ, ապա զարկված սրտից՝
Այս անոթն՝ այլևս բերնեբերան դատարկ,
Անզոր՝ տարբերելու երազյալը ստից
իր սին առասպելն է տանում աննպատակ
այլոց միջով, նրանց արտազատած ցրտի
ու կեղծիքի միջով, որպես դաժան կատակ
կտակելու նրանց, որ մատաղվեն պիտի
Նավզիկեի մերկ ու խոնավ ոտքերի տակ:

Ու չեմ տեսնում արդեն: Ցավի հետ բթացող
ինչ-որ թանձրություն է իջնում երկընքից ցած
պարուրելու այն, ինչ կա՝ ինձնից մնացորդ,
ինչ դեռ չեն վայելել՝ որպես գինի ու հաց –
և ինձ ծանոթ մի շողք՝ գրկում շուշան ու ցող
ձախ ուսի վրայով ինձ է դառնում հանկարծ՝
ու խնամքով սրբում իմ քունքերից հոսող
քո արյունը՝ այսքան անըմպելի կարծած:

Համառորեն անհասցե նամակ՝ կնոջը

Փեշից թափված քարի նման գլորվեցի ու ընկա ցած
ու մնացի ճամփի եզրին՝ փոշիներում անշարժացած:

(Ջրի ճամփին մոլորվել էր, սեւ սրտիկը տենդի մեջ էր.
դատարկ փարչով տուն մտնելիս փեշը պիտի թա՞փ տար, թե՝ չէ):

Ու ճամփեզրի կյանքը դանդաղ հանապազօր փոխվեց հացի,
ինձ կաթոգին առավ իր մեջ ու օրորեց,
ու մնացի:

Ու մնացի շուքով բազմած փուշու մեջ ու մացառների՝
ճամփի եզրին, որով, ավաղ, դու երբեք չես անցնի էլի:

Սրտից պոկված քարի նման գլորվեցի ու ընկա ցած
ու կամ՝ թեթեւ, ցողաթաթախ ՝ քո կարոտից անշնչացած:

Նատյուրմորտ՝ կանգնած

Եւ երբ գնչուհին լուռ չարչարանքով
եւ առավել ճարպիկ շարժումներով
մի քանի կոճղեր դրեց սրտիս մեջ,
Ակնթարթը կտրուկ կանգ առավ
ու հարցական նայեց ինձ։

– Կա՛նգ առ, ակնթարթ, –
– Ինչ այլանդակն ես դու, –
ասացինք մենք իրար՝
իրար մատնացույց անելով՝ այնքան,
մինչեւ մատնացույցի մեծ սլաքը կանգնեց
ժամը մեկի նման:

Եւ գնչուհին ժամը մեկ
երկար ու ինքնամոռաց
մատնացույց արեց ինձ
ի արդեն նամռոտած հեճուկս:

Գերեզմանի խորքից՝ երեք քայլ ձախ
Կամ՝ ենթակայականի խերը

Ես խմող եմ։
Կա՛ն այդպիսիք։
Կան նաեւ ա՛յլ պիսիք,
օրինակ՝ ուտող-խմողներ։
Ես ուտող-խմող չեմ, այլ՝ խմող.
մեր ժամանակների, գուցեեւ, ամենամեծ խմողը։

Ուտող-խմողներից զատ կան է՛լ ավելի այլոք՝
Ուտող-ուրացողներ։
Ուտող-ուրացողներ, եւ ապա՝ զույգ աչքերով կուրացողներ։

Կան, այնուհետեւ, անող-դնողներ,
ասող-խոսողներ,
էփող-թափողներ,
քցող-բռնողներ,
ինչպես առանձին քցողեր,
այնպես էլ՝ առանձնահատուկ բռնողներ,
որ շարունակ խաղում են բռնոցի։
բռնոցի -պպզոցի,
քցոցի-պպզոցի,
բայց քցողերի կողքին կան նաեւ ստացողներ,
որ կասկածող են ման գալիս
եւ գտնում գործտվողներ կամ պարզապես տվողներ,
անցնող-դարձողներ կամ պարզապես գնացող-եկողներ,
ֆռռացող-ֆռֆռացողներ կամ ֆռռալուց սարվատ եղածներ,
տանող-բերողներ եւ այլ զարմանազան չբերներ։

Այս ամենից անկախ՝ կան հերձվածողներ,
որոնք, կարելի է ասել, մեծամասնություն են կազմում, հաճախ՝ որակյալ,
եւ երբեմն անգամ ձեւավորում կառավարություն։

Իսկ ես, ահավասիկ, խմող եմ`
մեր ժամանակների, թերեւս, ամենամեծ խմողը,
եւ պարբերաբար,
նահանջ տարին մեկ անգամ,
ընտրությունից ընտրություն,
ուզում եմ մեռնեմ-պրծնեմ ձեզանից։

Օնան’դըր առաջ

Կարծեմ՝ ասել եմ քեզ, որ
մեր թվարկությունից անմիջապես առաջ
քունս տանում էր
քեզ
հոգեդարձության,
բայց հավատը քիչ էր:

եւ չունենալով այլ անսալիք, ես անդադար լսում էի – հարի կրիշնա – :
հարի կրիշնա, վարի կրիշնա, օրն եկել է՝ խաշ դառել:

Այս պայմաններում խաշնարած՝ ինձ
մնում էր հարել կրիշնան, ու ես այն հարում էի անխնա.

,,հարի-հարի, խնոցի,
մեջդ բարի, խնոցի,
ունքդ բարակ, խնոցի,
մեջդ կարագ, խնոցի:

մեջդ կարագ, խնոցի,
ունքդ բարակ, խնոցի,
հարի-հարի, խնոցի,
մեջդ բարի, խնոցի,

ախ էսպես էլ գիժ ամիս
մարդու հանգիստ չի տալիս:

Հավասարում՝ բազմաթիվ անհայտներով եւ եւս երկու անհայտով

Առաջինները վերջին կդառնան,
Երկրորդները՝ նախավերջին,
Այն է, թե՝ երրորդը կդանա հիգներորդ,
ու՝ պըրծ:
Միայն չորրորդը կմնա իր տեղում,
Որպես երկուսի սկզբունքային քառակուսի:
Դառնանք ու երանի տանք 69-րդին,
որ չի լինի երբեք առաջին հնգյակում,
եւ այսու՝ չի ստանա երբեք կաթված
մայրենիքի դարդից:

Կամ
Գեղեցիկ ինչպես սիրտը,
Անբասիր ինչպես նախկինում
Գալիս է
ծիծաղս
Անձրեւների միջով, արձանների միջով ու անձավների

Ժամանակը, այսինքն,
Չորրորդ չափում չէ ամեն ահրիմանի համար ու ներքինու
Այնտեղ ուր երգն անգամ երկրից է աճում
եւ ոչ թե բառերից ու ձայներից:

Կամ՝ հակառակը,
եւ նախորդը վերջինից չի տարբերվում ոչնչով,
այնտեղ ուր արեւի խավարումն անգամ
կատարվում է անձնապես քո հետ,

եւ տիեզերքի առանցքը
անցնում է մոտակա թնդանոթի միջով,
որի անկասկած հարեւանությամբ
արքաները դառնում են պոետ:

Կամ՝ հակառակը,
ՙինծի թաղեք ալագյազներուն դոշին,
դու, երկուտառ լա՛ո,
կարոտ եմ մորս համբույրին՚
եւ այսպես շարունակ…

Դժվար է, իհարկե,
գտնել սեւ այս ամենը հասունության սեւ, սեւ դրոշին,
առավելեւս, երբ հարսներն են ամուրի
եւ մանկության ընկերներն են պատանեկության պարոնայք:

Կամ՝ հակառակը:
Եւ լեզուն չէ՛ այլեւս հաղորդակցման միջոց.
անառիկի-խամաճիկի, հալալը հարամի,.

Եւ խնդրո առարկա
Ծիծաղս
Շարունակում է գալ,
բայց արդեն միայն անձրեւների միջով,
Ու ես շարունակ փակում եմ աչքերս
ու տեսնում նույն քամին:

Եռախոսություն ագռավի հետ

Էն անգամ, երբ շոգ ամառ էր, երբ Փարիզը ինձ համար էր
Կշռաքարերն իր շարել՝ կրելու իմ ծանըր բեռը,
Իմացա, որ ցուրտ ձմեռ է, որ քաղաքս կարկամել է,
Որ սառել են ճամփաները, եւ բոլորն արդեն՝ լռել,
Որ մաղել է մութը մանըր նախանցած աշնան գարնանը,
Երբ դեռեւս շոգ ամառ էր, եւ ես նոր էի մեռել:

Եւ կրկին բացելով դուռը իմ ձեռքով իմ դեմ փակված,
Եւ կրկին ասելով՝ Դու՛ ես առասպելն ինձ վիճակված,
Շեմեցի ես նույն մատուռը, ուր շարված էին երեք
Ծերացող իմ ընկերները, չըծերացող իմ կիները,
իմ հույսերն ու, ախ, իմ սերը, որ դիցուք թե՝ անվեհեր,
Մատուռում այդ դեռ գոյում էր, անհաստատ դեռ օրորվում էր,
Ինչպես ծանըր օրերում այն երբ ես նոր էի մեռել:

Նույն մատուռն է: Նույն մաքուր ու
Նվիրական նույն փոշին…
Ու նույն ես եմ, որ կարծե՛ս եմ
երազներում ուրիշի
Լուսաշղարշ նույն գիշերն է, հուշարարի նույն հուշելն է,
ու, թերեւս, նույն հուշերն են, որ ելնելով մշուշից,
հիշեցնում են հին իմ դերը, երբ ամեն ինչ դեռ եթեր էր,
երբ թեթեւ էր եւ ասում են, թե լըսել են՝ իբր նոր եմ ես մեռել:

Ինչ վայելք է՝ փնտրել ելքը, երբ տրվել է մուտքը քեզ,
անդադրում երբ բեմադրում ես հրաժեշտի վերջին ծես,
ու պատմում ես` թե սա կյանքը ստեղծագործ աշխատանք է,
որ փախուստի միայն ջանք են պարիսպները Երիքով,
,,քեզ սիրող եմ, քեզ հուսով եմ, երեքով եմ, երկուսով եմ,
եռապատիկ մի հատիկ եմ, ու մենակ եմ՝ երեքով՚:

Ու հիմա կրկին գիշեր է: Կներե՞ն արդյոք ուժերըս,
կներվե՞ն ինձ իմ հուշերը, երբ ուժերս չներեն… (եւ այլն եւ այլն)

Nature Morte

Աշնան ուշ բոցերի մարմրացող ոսկում
Չծերացած հոգու չծերացող սոսկում.
Այդ անբարբառ խոսքի կապտակապույտ հոսքից
Սերն է ավիշներով մաշկի տակ սողոսկում:

(Ճանապարհը՝ երկար
եւ օրերը՝ հաշված…
Մամրացող դեռ կամ
բոցերի մեջ աշնան).

Դու՝ միածին դուստըր մանուկ ծիածանի –
Նվաստ ի վերուստըս՝ հանգվույն քո կածանի
ոտքերիդ ուղեկից, որի անգույն վրա
ոչ ոք հաղթանակի դրոշ չի ծածանի:

Ես՝ մի ուրիշ վաղվա խոստում հազարադեմ,
Ես՝ անհնար ուղիդ լուսավորող կանթեղ,
Կուզես՝ եղիր, մնա, կուզես՝ ելիր, գնա
ուր որ աչքդ կտրի – ես կլինեմ այնտեղ:

Եւ քեզ՝ բազմաձեւիդ, եւ ինձ՝ բազմամեղիս
չի սահմանված ըմպել առօրյայի լեղին,-
ես՝ բնության գրկից անհետացող տեսակ,
դու՝ պարզ արդարացում ձեր անհաստատ ցեղի:

(Ճանապարհը՝ երկար
եւ օրերը՝ հաշված…
Եւ շուրթերդ՝ վերկանչ
իմ արյանը վարժված).

ՎԱՀԱԳՆ ԱԹԱԲԵԿՅԱՆ