Անցնելիք ճանապարհս` մի կամուրջ ընդամենը…

Կյանքը պտտվում է քաղաքի շուրջն,
ինչպես օտար լեզուն՝ առարկայի։

Չի կարող անվանել,
դոնդողի նման կդողդողա սառը
մակերեսին, սայթաքուն։

Այդպես կուտակվում է
երկրի անկյուններում
«քաղաք ու կյանք» կիրը։

Ճեփ–ճերմակ այդ ողոքը…
առ ստեղծողը լեզուների։

ՈՂՋՄՆԱՑԻ

Հիշեցի նրան ու բարձրացա
(Ուրիշ ճանապարհ ես չեմ գտնի),
Տառապանքը՝ սեր,
Եւ սերը՝ ցավ,–
Ամենայնի մեջ որ ինձ մատնի։

Ես իմ լեռան դեմ ողջ մնացի,
Որ ականջ դնեն
Նրա որդուն՝
Իր սերերի մեջ հմայվածին,
Իր չարչարանքում ապրող մարդուն։

Մառախուղի մեջ ու հավատի
Երբ զարմանալի լեռ է դրվում,
Թվում է մարդուն,
Լավ ու վատին,
Թե բախտը այդպես հեշտ է տրվում։

Ի՜նչ եղբայրներ եմ ես ունեցել,
Եւ ի՜նչ եղբայրներ ունեմ միգում…
Ու շողշողում է լեռը բոցեղ
Հսկա սերերի
Եւ իմ հոգում։

ՃԵՐՄԱԿ

Այս թախիծը,
Այս մահը մշտնջենական,

Այս պահերը,
Պատերը
Եւ թղթերը
Սպիտակ…

Մոլորված հավատը –
Իբրեւ սափոր ճենապակյա,

Մշուշոտ հայացքները մեր՝
Դեպի ապագան – ստիպված…

***
Ձմեռը մտնում է քաղաք
մարդկային սրտերի միջով,
մարդկային սրտերի միջից
ձմեռը մտնում է քաղաք,
եւ որքան սրտերը՝ արջնած,
այնքան ցրտերը՝ դաժան,
այնքան բառերն՝ անպարզ,
այնքան արեգակը՝ թեք,
եւ հոգիները՝ միայնակ,
ու առավել քան իրական,
եւ ավագ հանգրվանն՝ հեռու,
եւ մեղքը՝ հսկա լեռնապար,
եւ վշտի դաշտերը՝ բերրի,
եւ կրքի վաշտերն՝ անհագուրդ,
եւ ամեն անակնկալ վարդ –
ասես գերեզմանոցում աճի…
եւ երգի ձայներ չկան,
բայց ինչ–որ շշուկներ են սվսվում՝
հատելով դատարկ փողոցները,
մարդկային սրտերը, գործերը,
քաղաքը – ինչպես քամին,
որից, այդ քամուց, սարսռում են
բառերը, մեղքերը, վարդերը՝
հար անակնկալ հայտնված…
մարգարե–գուշակի նման՝
ակնկալելի հայտնությամբ
կամ որպես հերթական նշան,
ձմեռը մտնում է քաղաք։

* * *

Ես ապրում եմ
մի քաղաքում,
որտեղ ոչ ոք
չի ապրում:

* * *
Միայն այստեղ՝ իմ Երկրում է,
ուր կյանք են ասում
հույսին ու հուսահատությանը,
նրանց միջեւ փռված է
սպիտակ թուղթը՝
հավերժական կամուրջ։
Միայն այստեղ է, ուր ես հույս ունեմ,
թե մարդու որդիներին
երբեւէ կհասնի խոսողի խոսքը,
առավել՝ լռությունը խոսողի։
Միայն այստեղ է, որ ես ունեմ հուսահատություն.
դա մարդու հուսահատություն է՝ դրվագված
անցյալի ու ապագայի դեմքերով –
այլասեր, ծամածուռ – հաշմ։

Անցնելիք ճանապարհս –
մի կամուրջ ընդամենը…

Անցնեմ,
որ չփլվեն ձեր սարքած տները։

ՎԱՍՆՏԱՐԲԵՐՈՒԹՅԱՆ

Ահա մեծ–մեծ մտքերը,
որ չարժեն կյանքի մեկ վայրկյանը,
ահա եւ ամբողջ կյանքը,
որ կես միտք անգամ չարժե,
բոլոր վեց պատերը,
որոնց ճնշումն հավասար է այն անկյանը,
որտեղ ահա կծկվել են
մարդն ու հրեշտակը՝ անկյալը,
ու չեն զորում ոչ տրված մի միտք,
ոչ ինքնակա վայրկյան
անգամ տեղաշարժել…

Ահա ճակատագրված պատճառը,
որ փնտրում է ոտնահետքերն
անժառանգ հետեւանքի,
հար ազատ հետեւանքը՝
անկեզ պատճառի կրունկը տրորող,
ու դարձյալ հայտնվում է մարդը,
ու դարձյալ՝ ոչ առանց հիշյալ հրեշտակի,
հիմա էլ նա հույն է, որ ավերում է –
միգում իր – ուրվական–հեշտանքի՝
ճնշող անկյունների Տրոյան,
աստվածամարտ գրոհով։

Վայրկյա՞ն, թե՞ միտք էր
միգոտ–մոլեգին ու երբեք
պարտադիր չեղած,
այլեւս անհետեւանք Տրոյան,
միշտ Ուրիշի Կամքով
բազում պատճառ հյուսած
ղպտի–հուրի–հույնը,
ինքնին հետեւանքը՝
հետեւանքը մսխող՝
նրա մյուս բոլոր
անդուլ երեսները՝ հռովմայեցին,
հետեւանքին՝ պատճա՞ռ… պատճառներին՝
նրանցով կազմված մեր անկյո՞ւնը՝ սույնը,
սույն՝ կամ ճնշող քրքիջ
կամ վեհ վայնասունը…
տարատեսակ՝
պատմաշառագունած երկինքների,
որով մեզ բոլորիս հմայեցին։

Երկար պատմություն է…
Պատճառն այլեւս հազիվ թե,
բայց հետեւանքներից մեկը, անկասկած,
հատնելու է քո
արարք–կյանք կարծած համբերությունը,
ու նույն ժամանակ հավերժական է
այս հույժ դիցերի ճակատամարտը.
նրանք կարող են եւ երբեք կանգ չառնել…
բայց դու… կփակես,
դու պիտի փակես պարբերությունդ.
ահա նրանց ու
քո միջեւ եղած տարբերությունը,
իսկ եկողն ահա՝ վեցապատ աստծու
նույն լուսնի վրա հաչող հաջորդ միտք
(թե՞ վայրկյան, թե՞ կյանք)՝
մեկ ուրիշ մարդ է։

ԱՎԱԳԵՓՐԵՄՅԱՆ