Զուգարանային ճգնաժամ է. Հայկական Ժամանակ
Հայաստանում այնքան շատ պրոբլեմ ու ճգնաժամ կա, որ սովորաբար եւ հասկանալիորեն նկատվում են ամենակենսականները: Բայց կան ճգնաժամեր, որոնք բնույթով թեև կենսական չեն, բայց իրապես կարեւոր են, եթե ոչ իրենք իրենցով, առնվազն այն հետեւություններով, որ բխում են դրանցից: Առաջին հայացքից նույնիսկ կարող է ծիծաղելի թվալ, բայց Հայաստանում հաստատված է զուգարանային ճգնաժամ, որը ոչ միայն չի լուծվում, այլեւ խորանում է ամեն տարվա հետ:
Հայաստանում հաճախ կարելի է տեսնել, որ ինչ-որ մի գործարար, հայտնի թե անհայտ տասնյակ, նույնիսկ հարյուր հազարավոր դոլար է ներդրել ու կառուցել ռեստորան: Մտնում ես քեֆդ գափս է. նստել, մտածել են, ոճ են մշակել, վարձել են մաքսիմալ ջանք գործադրել, որ առանձնանա ուրիշներից, գրավիչ լինի միջավայրի, ճաշացանկի, սպասարկման տեսակետից, ու կարծես թե ստացվել է: Բայց բավական է մտնել որոշ նման ռեստորանների զուգարաններ, ու տպավորությունը գլխիդ փուլ է գալիս:
Նախ՝ հաճախ հսկայական սրահներ ունեցող ռեստորաններում կամ սրճարաններում հանդիպում ես իրավիճակի, երբ առկա է ընդամենը մեկ զուգարան, այսինքն՝ մեկ զուգարանակոնք, եւ հաճախորդները հաճախ ստիպված են հերթ կանգնել սրանից բխող հետեւանքներով: Հետեւանքն էլ այն է, որ էնքան մեծ տեմպի տակ է աշխատում զուգարանը, որ եթե նույնիսկ դրան հավաքարար կցված լինի, չի կարող ներս մտնել՝ իր աշխատանքի համար ամենաանհրաժեշտ ժամերին:
Բայց շատ հաճախ, երբ զուգարանների ֆիզիկական տարածքն ու ենթակառուցվածքային գործիքների թիվը բավարար է, ապշում ես ներս մտնելով: Կան դեպքեր, երբ հարյուր հազարների ներդրում արած մարդիկ իրենց օբյեկտներում տեղադրում են ամենաէժանագին զուգարանակոնքերն ու լվացարանները: Սա դեռ ոչինչ, խնդիր չէ: Հաճախ այդ զուգարանակոնքերը նորմալ ամրացված չեն, և տարածքն էլ պատված է անորակ սալիկներով՝ անորակ շինարարի կողմից: Սրանից տրամաբանորեն բխում են մյուս հետևանքները՝ կեղտոտ, գարշահոտ զուգարանակոնքերը հաճախ չեն ունենում կափարիչներ, լվացարանի կողքին դրված է հազար տարվա մի կտոր քարացած օճառ, փականները նորմալ չեն աշխատում և այլն, ե այսպես շարունակ: Նման վիճակ աոավել հաճախ հանդիպում ենք մարզերում: Մարդիկ տասնյակ հազար դոլար են ծախսել ու ալարել են նորմալ զուգարան ունենալ, չմտածելով, որ իրենց մոտ հաց ուտող հաճախորդը պիտի սեղանի մոտից վեր կենա, մտնի այդտեղ ու նորից վերադառնա սեղանի մոտ: էլ ո՞նց վերադառնա: Մարդիկ տասնյակ հազարավոր դոլարներ են ծախսել, ալարում են ինչ-որ մեկին օրը հինգ հազար դրամ տան, որ իրենց զուգարանները մաքուր պահի: Ալարում են օրը հազար դրամ ծախսեն՝ օճառ ձեռք բերեն ու թուղթ: Սա իսկապես ճգնաժամ է, երբ հասկանում ես, որ տնտեսությունը չի զարգանա, որովհետեւ տնտեսության զարգացմամբ իբր զբաղվող բազմաթիվ մարդիկ ուղղակի քթի ծակ չունեն, ոչ էլ տնտեսություն վարելու ընդունակություն:
Եկեք նայենք ինչ է կատարվում գազալցակայաններում: Գազալցակայանները հիմա համարվում են ամենաշահութաբեր բիզնեսը Հայաստանում: Բայց Հայաստանում չկա մի գազալցակայան, որտեղ լինի այնպիսի մի զուգարան, որից օգտվես ու գազալցակայանի տիրոջն ու տնօրենին չհայհոյես:Ամենուր բնապահպանական աղետ է, որ մտնում ես աոաջին հարցդ, որ ծագում է հետեւյալն է սա մարդկա՞նց համար է նախատեսված, թե՞ կովերի:
Գազալցակայանների տերերը միլիոններ են աշխատում եւ ալարում են օրը հինգ կամ տասը հազար դրամ ծախսեն իրենց պարտավորությունը կատարելու համար: Այո, պարտավորությունը,
որովհետեւ սա ճաշակի հարց չէ, որոփետեւ մարմինների կողմից ընդունված տասնյակ նորմատիվներ կան, որոնք կոնկրետ պահանջներ են դնում թե գազալցակայանների, թե զուգարանների անհրաժեշտ վիճակի վերաբերյալ: Որևէ մեկը հետևո՞ւմ է դրանց: Իհարկե ոչ: Զուգարանների վիճակը ցույց է տալիս, որ ընդամենը ինչ-որ չինովնիկներ գնում, փող են առնում, առանց նույնիսկ զուգարանների տեղը և դրա առկայությունը ստուգելու
Դե, եթե մասնավոր հատվածում է այսպես, պատկերացրեք որեւէ մասնավոր ընկերության չպատկանող, այսինքն պետական զուգարանների վիճակը ինչ է: Դրանք այնպիսի վիճակում են, որ իրենց գոյությամբ իսկ վիրավորում են պետության, ազգի, ժողովրդի արժանապատվությունը ե մարդ հասկացությունն ընդհանրապես:
Իհարկե, էնպես չի, որ այս հարցը աոաջին անգամ է բարձրաձայնվում մեր երկրում: Պրոբլեմն այն է, որ բարձրաձայնելուց հետո ոչ միայն չի լուծվում, այլև ավելի է խորանում, եւ երբեմն լինում են դեպքեր, երբ մարդ պարզապես կարող է դուրս գալ ափերից ու կուտակված զայրույթը պարպել ինչ-որ մեկի վրա, այդպիսով փորձանք բերելով թե իր գլխին, թե ուրիշների: Եվ սա չենք կարող համարել մեր ներքին պրոբլեմը, որովհետև սա Հայաստանի և հայ ժողովրդի իմիջի հարցն է. եթե որևէ զբոսաշրջիկ առիթ է ունեցել առնչվել Սյունիքի մարզի հայտնի Զանգերին մերձակա զուգարանի հետ, դժվար թե Հայաստանը լքելուց հետո մտքում տեղ ունենա հիշելու Տաթևերի, կամ Տաթեւի վանքի, կամ Դիք-դիք քարերի մասին: Վստահաբար Զանգերին մերձակա զուգարանը Հայաստանում ստացած նրա ամենաուժեղ տպավորությունն է լինելու: Նույնը վերաբերվում է նաեւ Ծաղկաձորի Կեչառիսի վանքին հարակից վճարովի զուգարանին, նույնը վերաբերվում է Հրազդանի ու Չարենցավանի միջև՝ մայրուղու վրա գտնվող հանրային զուգարանին, նույնը վերաբերվում է տասնյակ, եթե ոչ հարյուրավոր գազալցակայաններին:
Թեկուզ միփոններ ծախսենք միջազգային մամուլով մեր երկիրը գովազդելու, առանց զուգարանային ճգնաժամի լուծման դա մի տեսակ միջոցների վատնում է եվ այս խնդիրը լուծելու համար պետք է հանրային ակտիվ միջամտություն լինի: Պարզապես մենք պետք է չամաչենք և սոցիալական ցանցերում բարձրացնենք այս պրոբլեմը, հրապարակելով զուգարանային ճգնաժամի կոնկրետ հասցեներ: Գուցե սա է ճանապարհը, որ համ սեփականատերերը տեղից շարժվեն, համ կառավարությունը:
Այլ հրապարակումներին ծանոթացեք թերթի այս համարում:
