Կոմիտաս 5-ում ոստիկանությունը գործել է ոչ իրավաչափ, դրսևորել է անհամբերություն և անհանդուրժողականություն . ՄԻՊ

Օգոստոսի 24-ին Կոմիտաս փողոցում ոստիկանության և քաղաքացիների միջև տեղի ունեցան բախումներ: Բնակիչները բողոքում էին, որ Կոմիտաս 5 հասցեում բազմաբնակարան շենքը կառուցվումէ ճարտարապետական նորմերի բազմաթիվ խախտումներով, ինչի հետևանքով կփակվեն հարակից շենքերի արևն ու լուսավորությունը` նվազելով օրական 12 ժամից 3 ժամի, բացի այդ բնակչությունը կզրկվի շրջապատող վերջին ծառերից: 

Չնայած այս վեճը գտնվում է դատարանի վարույթում, քաղաքացիները  չհավատալով  դատարանի արդարությանն ու անաչառությանը՝ որոշեցին իրենց բողոքն արտահայտել ցույցի միջոցով: 

Կոմիտաս 5-ում շինարարական աշխատանքների դեմ բողոքող մի քանի տասնյակ քաղաքացիներ խաղաղ և առանց զենքի իրենց ժամանակավոր ներկայությունն էին ապահովել Կոմիտաս փողոցի մայթեզրին և երթևեկելի հատվածում՝  հանրային հետաքրքրություն ներկայացնող հարցի շուրջ ընդհանուր կարծիք ձևավորելու և արտահայտելու մտադրությամբ:     

Երկու և ավելի քաղաքացիներինման գործողությունը ըստ օրենքի բնորոշվում է որպես իրազեկում չպահանջող, խաղաղ, ինքնաբուխհավաք և այն կարող է տևել մինչև 6 ժամ: (՛՛Հավաքների ազատության մասին՛՛ ՀՀ օրենքի 2, 26 և 27հոդվածներ): Հավաքի ընթացքում  ոստիկանության  աշխատակիցները  մի քանի անգամ դիմեցինքաղաքացիներին՝ պահանջելով դադարեցնել ակցիան և որակելով Կոմիտասի պողոտայի երթիխափանումը հասարակական կարգի խախտում: Հավաքը սկսելուց շուրջ 50 րոպե հետոոստիկանությունը կիրառեց ֆիզիկական ուժ, բերման ենթարկեց տասնյակ քաղաքացիների և ցրեցհավաքը:

Համանման մի գործով Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը  կայացրել է Հայաստանի համար նախադեպային և պարտադիր իրավունքի ուժ ունեցող որոշում: Այդ գործով ևս, մի քանի տասնյակ մարդ կազմակերպել էին ցույց՝ հանրության ուշադրությունը գրավելու նպատակով: 

Այդ գործով ևս Ոստիկանության  աշխատակիցները  բազմիցս  տեղեկացրել էին  ցուցարարներին ցույցի անօրինականության,  ինչպես  նաև  հասարակական  կարգը  խախտելու մասին և  հրահանգել դադարեցնել ցույցը, մինչդեռ  ցուցարարները,  չկատարելով  ոստիկանության պահանջը, շարունակել  էին  ցույցը:  

Հավաքը սկսելուց շուրջ 30 րոպե հետո ոստիկանությունը ֆիզիկական ուժ էր կիրառել, և հավաքը ավարտվել էր ցուցարարների  ձերբակալությամբ:  (Տես Օյա Աթամանն ընդդեմ Թուրքիայի գործով Եվրոպական դատարանի որոշում)

Ոստիկանության գործողությունները համանման այս գործով Եվրոպական դատարանը գնահատել էր ոչ իրավաչափ և դրանք որակել   իշխանությունների  կողմից հավաքն  ավարտին հասցնելու ահնամբերության  (անդհանդուրժողականության) դրսևորում: 

Եվրոպական դատարանը նման իրավիճակում գտավ, որ բացակայում էր  ցուցարարների կողմից հասարակական  կարգին  վտանգ ներկայացնելու  վերաբերյալ  որևէ  ապացույց, բացառությամբ երթևեկությանը խոչընդոտելուհանգամանքը: Եվրոպական դատարանը սահմանեց, որ հասարակական վայրում  կազմակերպված հավաքը, անշուշտ, կարող է  հանգեցնել  առօրյայի  բնականոն ընթացքի,  այդ թվում երթևեկության, որոշակի  խափանման: Ըստ այդմ, Եվրոպական դատարանը  վճռեց,  որ  ոստիկանության կողմից ուժի կիրառմամբ հավաքին միջամտությունն անհամաչափ է եղել և  անկարգությունների կանխման համար ոչ անհրաժեշտ:

Ուշադրության է արժանի Եվրոպական դատարանի մեկ այլ որոշումը Մահմուդովն ընդդեմ Ռուսաստանի գործով: Այս դեպքում ևս իշխանությունները արգելել էին նոր բազմաբնակարան շինության դեմ ուղղված խաղաղ հավաքի իրականացումը:

Չնայած  իշխանությունների արգելքին, հավաքն, այնուամենայնվիվ, տեղի էր ունեցել,  սակայն ոստիկանության աշխատակիցները դադարեցրել էին խաղաղ հավաքը: Ռուսաստանի իշխանություններն իրենց գործողությունները հիմնավորելու համարորպես փաստարկ բերել էին ՛՛ահաբեկչական գործողությունների բռնկման՛՛ վտանգը: Այս գործով ևս Եվրոպական դատարանը ոստիկանության գործողությունները որակել էր որպես մարդու իրավունքների խախտում՝ շեշտելով, որ  հավաքի կազմակերպման  նկատմամբ արգելքները պետք է միմիայն կիրառվեն հավաքների ընթացքում բռնության և անկարգությունների լուրջ վտանգի առկայության դեպքում, և պետությունը չպետք է ուռճացնի բռնության վտանգը որպես հավաքի կազմակերպման խոչընդոտման միջոց:

Կոմիտաս 5-ում երթևեկության խոչընդոտումը լուրջ վտանգ չէր սպառնում ռազմավարական նշանակության որևէ օբյեկտի կամ պետական մարմնի բնականոն գործունեության համար: Ավելին, ոստիկանության  աշխատակիցներն  ունեին  հավաքը  դադարեցնելու  փոխարեն  իրավիճակը կարգավորելու այլընտրանք:

Ոստիկանությունը կարող էր տրանսպորտային միջոցներին հրահանգել շրջանցել Կոմիտաս փողոցի այդ հատվածը և երթևեկել հարակից Հրաչյա Քոչար կամ Արամ Խաչատրյան պողոտաներով:

Անհրաժեշտ էին միայն շրջանցին ուղղված  համապատասխան տեխնիկական  միջոցների  ձեռնարկում, երբ կարող է արգելափակվել տրանսպորտային երթևեկությանիրականացման համար  նախատեսված պողատայի մի հատվածը: Նման պրակտիկա Երևանում շատ հաճախ կիրառվում է ճանապարհային նորոգման աշխատանքների, պաշտոնական պատվիրակությունների երթևեկության, հրապարակային միջոցառումների և այլ դեպքերում:  

Այսպիսով, հիմք ընդունելով Եվրոպական դատարանի նախադեպային իրավունքը, կարող ենքեզրակացնել, որ  Կոմիտաս 5-ի բողոքի ակցիայի ընթացքում ոստիկանությունը  գործել է ոչ իրավաչափ՝  դրսևորելով անհամբերություն և անհանդուրժողականություն: Բացի այդ, ուսումնասիրելով  այդ հավաքի առանձին միջադեպեր, գտնում ենք, որ Ոստիկանությունը խախտել է նաև առանձին մարդկանց իրավունքներն ու ազատությունները: Նման եզրահանգման  հիմնավորումները ներկայացված են ստորև.  

Զանգվածային լրատվամիջոցներում լայնորեն տարածված տեսագրության մեջ(աղբյուր՝ http://www.youtube.com/watch?v=57XiXRqGli4#t=15,  այսուհետ՝ տեսագրություն)  կարելի է նկատել, որ  հավաքի մասնակից   Արգիշտի Կիվիրյանը, մի քանի դրվագներում չի կատարում ոստիկանության  ծառայողների պահանջները, որակելով դրանք անօրինական (տեսագրություն՝ 05:50 – 06:20  րոպեներ):   

Այնուհետև Ոստիկանության ծառայողները Արգիշտի Կիվիրյանի նկատմամբ կիրառում են  ֆիզիկական ուժ (գետնին տապալել և/կամ հարվածել)` նույնիսկ   վերջինիս կողմից դիմադրության բացակայության պարագայում (տեսագրություն՝ 08:38 – 09:15; 24:14 – 24:55 րոպեներ):

Միևնույն ժամանակ, ակցիային մասնակցող, սակայն արդեն վնասազերծված և այլիրավախախտում չկատարող անձանց նկատմամբ Ոստիկանության կողմից կիրառվել էֆիզիկական ուժ և դրսևորվել անհարկի ագրեսիվ վերաբերմունք` հատկապես նշված անձանցոստիկանության ծառայողական մեքենա նստեցնելիս (տեսագրություն՝ 02:30-02:45, 27:38 – 27:48րոպեներ):