Ինչպե՞ս կարող ես իմանալ անելիքդ
«Բարեկամ», սկսեցի ասել իրեն, «ինչպե՞ս կարող եմ իմանալ, թե ես ո՛վ պետք է ” լինեմ ”»:
«Աճելով, սիրելիս … :
Այդպես ծառը, որ բողբոջում է, եթե գիտակից լիներ, կամաց կամաց կհայտնաբերեր, թե ի՛նչ է դառնում և ի՛նչ պետք է դառնա, արդյոք կաղնի, խնձորենի կամ բարդի: Եվ եթե կաղնին կամենար խնձորենի դառնալ, կամ խնձորենին՝ բարդի, չէին կարողանա և դժբախտ կլինեին ու կտառապեին իրենց ինքնությունը չգտնելու համար:
Դու ինքդ քեզ եղիր: Ուրիշներով հարստացի՛ր, բայց նրանց պատճենահանված օրինակը մի՛ եղիր: Մյուսները հենց ”քո” կարիքն ունեն: Կյանքդ մի՛ խաղա որպես թատերգական դերակատարություն: Նույնիսկ եթե քոնը հաջողակ անձնավորության դեր է, աշխարհը քո կյանքի կարիքն ունի, և ո՛չ թե՝ քո կատակերգության»:
«Իսկ ինչպե՞ս կարող եմ իմանալ ”անելիքս”»:
«Ապրելով ու աճելով,
այնտեղ, ուր գտնվում ես,
այն պահին, որ ապրում ես,
այն մարդկանց հետ, որոնց հետ շփման մեջ ես …
… ինչպես ծառը»:
Իմաստունը մի պահ ամփոփվեց, ապա շարունակեց ինչպես իր սովորությունն էր, հանդարտորեն բանաստեղծություն արտասանելու նման: Ինձ հաճելի էր նրա շուրթերից հատիկ առ հատիկ դուրս ցայտող բառերի մեղեդին, որոնք կարծես աղավնիներ լինեին, հեզ զեփյուռի մեջ ճախրող, կամ իր կրքոտ ոգու քամուց ուժգին քշվող: Ես ունկնդրում էի:
Ծա՛ռ,
Ծա՜ռ գեղեցիկ և հաստատուն,
Մխրճի՛ր արմատներդ երկրի մեջ,
Առանց արմատների և առանց հողի ապրելն անհնարին է.
Խրի՛ր ճյուղերդ երկնքի մեջ,
առանց ճյուղերի և առանց երկնքի գոյատևելն անհնարին է,
և թող որ երկրային արմատներդ
և երկնային արմատներդ
ուտեն ու խմեն
հումուսն ու ջուրը
օդն ու արևը:
Ծա՛ռ, բարեկա՜մս, աճիր քո համար, իմ համար, բոլոր մարդկանց համար:
Մենք քո կարիքն ունենք՝
շնչելու և տաքանալու,
կառուցելու և կահավորելու,
սիրելու և քնելու,
ապրելու և մեռնելու համար:
Ծա՛ռ, աշխարհում միայնակ չես, բազմություն ես խիտ անտառում:
Քո եղբայրների հետ, ունկն դիր քաղաքի աղմուկներին, որոնց մեջ սակավ են ծիծաղները և առատ՝ ողբն ու լացը:
Քո տարածված ճյուղերով, որ նվիրվում են, միշտ տրամադիր,
Ընդունի՛ր դեպի քեզ դիմող մարդկանց. նրանք քեզ կբեղմնավորեն, դու նրանց կյանք կտաս,
Բայց դու ինքդ քեզ եղիր, և քեզնից հեռու վանիր այն գիշատիչներին, որոնք առանց քեզ հարգելու, ցանկանում են օգտագործել քեզ ըստ իրենց քմահաճույքի ու շահի:
Եթե լայնաբաց սիրտդ սահմանված է տանիք շնորհելու մի տան,
մերժի՛ր կրակը, որը քո մարմնից ցանկանում է ջերմություն կորզել:
Եթե խոր անտառում, ստվերներիդ ներքո պետք է պաշտպանես երեխաների խաղը,
մի՛ փափաքիր աշակերտի համար գրասեղան լինել, կամ ծերունու համար աթոռ:
Եթե մի օր քահանայի համար խորան պետք է լինես,
մի՛ տենչա ընտանիքի համար սեղան լինել, կամ անկողին՝ սիրահարների համար:
Ծա՛ռ, եղբա՜յրս,
մխրճի՛ր արմատներդ երկրի մեջ,
իսկ ճյուղերդ՝ երկնքի,
Եղիր ա՛յն ծառը, որ պետք է լինես,
բայց ծառ՝ ուրիշների համար:
«Բարեկամ», ասացի նրան երբ լռեց, «ցավոք Ձեր բանաստեղծությունն ամբողջովին չհասկացա: Կարո՞ղ եք ինձ այն բացատրել»:
«Ո՛չ, սիրելիս: Ապրի՛ր: Աճի՛ր: Իսկ հետո կհարցնես քո սրտին: Սիրտդ է, որ քեզ կբացատրի»: – Ապա, կարծես ինքն իրեն խոսելով, մեղմ ձայնով շշնջաց. «Արդյոք շա՞տ ցանեցի: Ով շատ խիտ է ցանում, հատիկին թույլ չի տալիս, որ ծլարձակի»: Հետո, կրկին ինձ ուղղվելով, ասաց. «Կվերադառնա՛ս: Հողի մեջ ցանելիք դեռ այնքա՜ն շատ խոսքեր կան, որ պատրաստված բազմաթիվ ակոսներ են մեզ հարկավոր լինելու: Բայց չմոռանաս հողիդ վրա աշխատել: Ցանելն ապարդյուն է, եթե նախ չես վարել»:
…
Դռան սեմին էի արդեն: Ետևիցս կրկին ձայնեց. «Հիշի՛ր», ասաց, «երկրի արմատներդ, երկնքի արմատներդ»:
Նորից լռեց, կարծես վարանում էր ասել, ապա կամացուկ ավելացրեց.
« … Բայց դու գիտե՞ս, թե ո՛րն է քո երկինքը»:
Դուռն արդեն փակել էր:
Մենակ էի, իր վերջին հարցը ձեռքերիս մեջ: […]
Հատվածը Միշել Քուասթի « Խոսիր ինձ սիրո մասին » գրքից
Տեր Մաշտոց Ղազարեանի հանրագրից
