Ախթալայի կոմբինատի աշխատակիցների բաց նամակը
Henaran.am-ի խմբագրությունը նամակ է ստացել Ախթալայի ԼՀԿ-ի աշխատողների պաշտպանության կոմիտեից: Ներկայացնում ենք այն ամբողջությամբ.
Փետրվարի 23-ին Ախթալայի ԼՀԿ-ի ղեկավարության կողմից հրավիրված ասուլիսը զավեշտական կլիներ, եթե հետագա իրադարձությունները այդքան ողբերգական ընթացք չունենային, և չհանգեցնեին մարդկային կյանքի կորստի, ինչը Ախթալայի ԼՀԿ-ի սեփականատերերի և ղեկավարության կողմից ցուցաբերված անմարդկային վերաբերմունքի արդյունք է:
Մեզ թվում է, որ Ախթալայի ԼՀԿ-ի ղեկավարությունը փորձ կանի մեր կողմից նամակում բարձրացված հարցերին տալ լուծումներ , այլ ոչ թե զավեշտալի պատասխաններ տալ , որոնք իրականությունից բավականին հեռու են: Ի դեպ, գրեթե նույն խումբը անցած տարի փետրվարին քափուքրտինք կտրած ողջ տարածաշրջանից ստորագրություններ էին հավաքում `առ այն, որ Ս.Դեր-Բողոսյանին անվանարկում են, որ նա հայրենասեր է, բարերար, աշխատատեղեր է ստեղծում և այլն , թե ինչով դա վերջացավ , բոլորին է հայտնի: Իսկ հիմա փորձենք ներկայացնել մեր հիմնավորումները և պահանջները :
1.Մենք նշել էինք , որ պղնձի գները իջնելուն պես ԼՀԿ-ի ղեկավարությունը կրճատեց մեր աշխատավարձերը , իսկ պղնձի գների աննախընթաց բարձրացմանը զուգահեռ չեն բարձրացվել :
ԼՀԿ-ի ղեկավարությունը նշել էր , որ ոչ միայն բարձրացրել են , այլ ՀՀ կառավարության առջև ստանձնած պարտավորություններից էլ 12.000 դրամ ավելի միջին աշխատավարձ են տալիս :
Նախ ասենք, որ աշխատավարձի իջեցումը կատարվել է օրենքի կոպիտ խախտումով , որովհետև աշխատավարձի նվազեցում կարելի է միայն օրենքով , կամ կոլեկտիվ պայմանագրի հիման վրա :
Հայտնի է , որ Ախթալայի ԼՀԿ-ի հետ կապված օրենք չի ընդունվել , իսկ կոլեկտիվ պայմանագիր չէր կարող լինել, որովհետև Ախթալայի ԼՀԿ-ում արհմիություն չկա :
2.Ախթալայի ԼՀԿ-ի ղեկավարությունը կամ չգիտի, կամ փորձում է մոլորեցնել հասարակությանը, նշելով որ ԼՀԿ-ի աշխատակիցների միջին աշխատավարձը 122.5 հազար դրամ է : Ընդ որում ասուլիսի ժամանակ գլխավոր հաշվապահ Արամ Սոխակյանը հաշվարկի մեջ մտցնում է այն օրենսդրությամբ սահմանված ծանր վնասվածք, առանձնապես ծանր, առանձնապես վնասակար աշխատանքներ կատարելու , ինչպես նաև գիշերային և արտաժամյա աշխատանքների համար տրվող հավելումները , որոնք աշխատավարձ չեն, որովհետև համաձայն ՀՀ Աշխատանքային օրենսգրքի 178-րդ հոդվածի 3-րդ կետի “Աշխատավարձը ներառում է հիմնական աշխատավարձը և գործատուի կողմից աշխատողին իր կատարած աշխատանքի դիմաց տրված լրացուցիչ վարձատրությունը”:
Այս ամենի արդյունքում մենք ունենք մի իրավիճակ, որ օրինակ ջարդման արտադրամասի բանվորի, կամ հանք մտնող նմուշարկող բանվորի աշխատավարձը` ընդամենը 37.500 դրամ է , այն դեպքում, երբ այդ մարդիկ ոչ միայն աշխատում են 100% վնասակարություն ունեցող միջավայրում, այլ ամեն պահ վտանգում են իրենց կյանքը : Ի դեպ ԼՀԿ-ում վերջին 3 տարիների ընթացքում զոհված աշխատակիցներից մեկը զոհվել է ջարդման արտադրամասում, մյուսն էլ հանքում:: Լրացուցիչ նշենք, որ ի տարբերություն 2008թվ-ի , երբ արդյունահանվում էր ընդամենը ամսեկան 350-400 տոննա խտանյութ, այժմ արդյունահանվում է ամսեկան 1000-ից մինչև 1300 տոննա խտանյութ:
3.Ասուլիսին ԼՀԿ-ի ղեկավարությունը նշեց, որ արտահագուստ տվել են 2010 թվ-ին, և օրենքով պետք է տան 2012թվ-ին; Հիշեցնենք, որ ձմեռային արտահագուստ, եթե տրվում է տարին մեկ, ապա ամառային արտահագուստը պետք է տրվի առնվազն 6 ամիսը մեկ անգամ: Ինչ վերաբերվում է հատուկ սննդին , ապա իրենք նշել էին , որ դրա փոխարեն տալիս են հավելում սննդի համար, ինչը չեք կարող գտնել մեզ վճարվող աշխատավարձերի բացվածքում :
4.Ասուլիսի մասնակիցները , ըստ էության չհերքեցին , որ իրենք կապիտալ ներդրումներ չեն կատարում տեխնիկական անվտանգության կանոնները պահպանելու նպատակով, պարզապես նշեցին, որ իրենք ծրագրել և նախագծել բարելավելու հետ կապված, և որքան էլ զարմանալի է, նշեցին որ 12 տարվա մեջ ոչ մի դժբախտ դեպք տեղի չի ունեցել կոմբինատում: Նախ նշենք, որ ԳարիկԱղջյանի դեպքը, եթե հաջորդել է ասուլիսին, ապա Ս.Հախվերդյանի և Ա.Բեգջանյանի մահերը տեղի են ունեցել համապատասխանաբար 2006թ. բաց հանքում և 2008թ. ֆաբրիկայի ջարդման արտադրամասում:
Հիմա Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում է գտնվում Ս.Շախկյանի դիմումը կախված Ախթալայի ԼՀԿ-ում անվտանգության կանոնները խախտելու հետևանքով առողջությանը պատճառած վնասին, մնացած դեպքերն էլ չենք նշում: Ի միջայլոց ճակատագրի հեգնանքով Ախթալայի ԼՀԿ-ի տեխնիկական անվտանգության ինժեները այն տեղամասի պետն է, որտեղ փետրվարի 25-ին զոհվեց 22-ամյա Գարիկ Աղջյանը, և կոմբինատի ղեկավարությունը չէր կարողանում պահել մեկ տեխնիկայի անվտանգության գծով ինժեների և ստիպել էր, որպեսզի տեղամասի պետը իր աշխատանքը համատեղի տեխնիկական անվտանգության գծով ինժեների աշխատանքին, ինչը ևս օրենքի կոպիտ խախտում է:
Ինչ վերաբերվում է Շամլուղի բաց հանքի վտանգավորությանը մենք նշել էինք, որ մեծ հավանականություն կա սահքի, ինչի հետևանքով կարող են զոհվել մարդիկ և ծանր տեխնիկան էլ կարող է մնալ հողի տակ: Նախ նշենք, որ փոքր սահքի պատճառով բեռնատարի վարորդ Ս.Հախվերյանը զոհվել է 2006թ.ին, իսկ 2011թվականի գարնանը հողակույտի սահք է տեղի ունեցել բաց հանքի տարածքում: Այժմ այնտեղ կուտակված է միլիոնավոր տոննաներով հողաշերտ, որը սահելու դեպքում կփակվի Ախթալա-Շամլուղ միջհամայնքային ճանապարհը:
5.Մենք նշել էինք, որ չնայած ունեցած գերշահույթներին, Ախթալայի ԼՀԿ-ի ղեկավարությունը տալիս է զավեշտալի ցածր աշխատավարձեր, փորձելով ներկայացնել, որ կատարում է կառավարության առջև ստանձնած պարտավորությունները:
Ախթալայի ԼՀԿ-ի սեփականատերը օֆշորային հատկապես դրանց, Նեվիս կղզում գրանցված ,,ՄԵԹԼ ՓՐԻՆՑ,, ընկերությունն է, որին մինչև 2007թվ-ը պատկանում էին Լոռու մարզում Ախթալայի լեռնահարստացման կոմբինատը, Կաճաճկուտի ոսկու բազմամետաղային հանքավայրը, Արմանիսի բազմամետաղային հանքավայրը և Սյունիքի մարզում, Դաստակերտի պղնձամոլիբդենային հանքավայրը: 2007 թվ-ին ռուսական ,,Նեվ-Ռուս,, ընկերությանը վճարելով 40 մլն. ամերիկյան դոլլար դարձավ ,,ՄԵԹԼ ՓՐԻՆՑ ԷԼ ԹԻ ԴԻ,, -ի բաժնետերը, իսկ 19%-ի հիմնական բաժնետերը մնացին ամուսիններ` Սերոբ Տեր-Պողոսյանը և Մադլեն Թաշճյանը, 2010 թվ-ին հիմնական բաժնետերը հրաժարվել է գործընկերությունից և Ախթալայի ԼՀԿ-ն դժբախտաբար մնաց Սերոբ Տեր-Պողոսյանին և Մադլեն Թաշճյանին:
Ինչու եմ ասում դժբախտաբար, որովհետև այսօր համեմատելով ,,Սագամար ,, ՓԲԸ-ին պատկանող Արմանիսի հանքերում և ֆաբրիկայում ստեղծված պայմաններին, տրվող աշխատավարձերին, գալիս ենք այն համոզման, որ ճիշտ էր գրված հայկական օրաթերթերից մեկում, որ ,,Ախթալայի ԼՀԿ,, ՓԲԸ-ի աշխատողներին ստրուկի տեղ են դրել: Նշենք, նաև ,որ պղնձի միջազգային գները արտահայտված ՀՀ դրամով գտնվում է պատմական մաքսիմումի վրա` տոննայի առժեքը 6 միլիոն դրամ, այն դեպքում, երբ նախաճգնաժամային գինը 3 մլն դրան էր: Այլ գումարներից անցած 2011 թ կոմբինատի ղեկավարությունը, ըստ իրենց ծիծաղելի ընդամենը 40 մլն. դրամ է ներդրել արտադրության մեջ:
6.Անդրադառնալով Ախթալայի և Շամլուղի սոցիալ-մշակութային օբյեկտներին և Արամյանցի հայտնի տանը: Մենք կրկնուն ենք , որ այդ օբյեկտները այսօր չեն ծառայում համայնքներին և իրենց բուն նշանակությանը , օրինակ` Արամյանցի տանը ընդամենը Սերոբ Տեր-Պողոսյանը իր համար առանձնատուն է կառուցել և իր հորն ու մոր հուշաքարը տեղադրել (պայմանագրի կոպիտ խախտմամբ), իսկ Ախթալայի մշակույթի տան մի մասը վերածել է հանրակացարանի (օրենսդրության կոպիտ խախտումով), իսկ մնացած օբյեկտներում ոչ մի դրամ, ոչ մի լումա չի ներդրել, և որոնք մատնված են անտերության : Փետրվարի 25-ին հայկական օրաթերթերց մեկը մի դժբախտ մարգարեություն էր արել , իր ենթավերնագրերից մեկում նշելով, որ կախված ,,Բանվորի կյանքը մազից է կախված, բայց վախենում է խոսել ու զրկվել աշխատանքից,,:
Տրված ասուլիսից և դրան հետևած ողբերգական դեպքը մեզ ստիպում է, որ մենք հանդես գանք հետևյալ պահանջներով.
- սույն թվականի մարտի 3-ին ժամը 17:00-ին հրավիրել Ախթալայի ԼՀԿ-ի կոլեկտիվի ընդհանուր ժողով ( որում պահանջում ենք ներկա գտնվի կոմբինատի գլխավոր բաժնետեր և գլխավոր տնօրեն Մ.Թաշճյանը և կոմբինատի ղեկավարությոնը):
- Փոխհատուցել մեզանից ապօրինի նվազեցված աշխատավարձերը:
- Էապես և արդարացի կերպով բարձրացնել կոմբինատի աշխատակիցների աշխատավարձերը (մասնավորապես հանքերի և ֆաբրիկայի բանվորների և վարպետների):
- Լուծել տեխնիկական անվտանգության, արտահագուստի տրամադրման, հատուկ սննդի տրամադրման հարցերը, տրամադրել կյանքի և առողջության ապահողագրություն:
- Ապահովել Ախթալա-Շամլուղ ճանապարհի անվտանգությունը և մաքրությունը:
- Ախթալա և Շամլուղ համայնքներին հետ վերադարձնել (թեկուզ ՀՀ կառավարության կողմից գերակա շահ ճանաչելով Ախթալա և Շամլուղ քաղաքների ակումբները, մանկապարտեղը, ճոպանուղին, հիվանդանոցը):
- Քննության առնել Ախթալա և Շամլուղ քաղաքների բաշխիչ էլեկտրացանցերը Հայաստանի էլեկտրական ցանցին հանձնելու և Արամյանցի ան պայմանագիրը լուծելուն ուղղված հարցերը:
Ուզում ենք շնորհակալություն հայտնել ՀՀ նախագահին, Լոռու մարզպետին, մեր նախորդ նամակում արծարծված հարցերին օպերատիվ ընթացք տալու համար, բոլոր այն լրատվամիջոցներին և անձանց ովքեր արագ կերպով անձագանքեցին մեր կողմից բարձրացված հարցերին և խնդրել, որ այդ հանդիպմանը իրենց մասնակցությունը բերեն ՀՀ էներգետիկայի և ընդերքի նախարարության, ՀՀ Աշխատանքի պետական տեսչության, ՀՀ Լոռու մարզպետարանի, ՀՀ արհմիությունների Հանրապետական խորհիդի ներկայացուցիչները, Ախթաալայի և Շամլուղի քաղաքապետերը և ԶԼՄ ներկայացուցիչները:
Վստահ ենք, որ Ախթալայի ԼՀԿ-ի ղեկավարությունը ըմբռնումով կմոտենան մեր պահանջներին և քայլեր կձեռնարկի մեր նամակում բարձրացված հարցերը լուծելու ուղղությամբ:
Ախթալայի ԼՀԿ Աշխատողների պաշտպանության կոմիտե