Յուրաքանչյուր տասներորդ երեխան ստիպված է աշխատել

Այսօր Երեխաների հարկադիր աշխատանքի  դեմ պայքարի միջազգային օրն է  (World Day Against Child Labour), որը ՄԱԿ-ի տոնացույցում սահմանվել է Աշխատանքի միջազգային  կազմակերպության կողմից:  Օրը նշվում է յուրաքանչյուր տարվա հունիսի 12-ին: Միջազգային օրը նշելու գաղափարը հաստատվել է 1997 թվականին Օսլոյում եւ Ամստերդամում անցկացված համաժողովի ժամանակ:

ՄԱԿ-ը մինչ օրը արձանագրել է երեխաների իրավունքների խախտման հինգ տասնյակից ավելի տեսակ, այդ թվում`երեխաներին հակադիր աշխատանքում շահագործելը: Վիճակագրական տվյալների համաձայն` ավելի շատ երեխաներ շահագործվում են Աֆրիկայի երկրներում, Չինաստանում, Հնդկաստանում եւ ասիական այլ երկրներում,որոնցից են Աֆղանստանը, Իրաքը եւ այլն:

Ամբողջ աշխարհում երեխաները պարբերաբար զբաղվում են վճարովի եւ չվճարվող աշխատանքի ձեւերով, որոնք նրանց համար վնասակար չեն: Այնուամենայնիվ, նրանք դասակարգվում են որպես մանկական աշխատողներ, երբ նրանք կա՛մ շատ երիտասարդ են աշխատելու համար, կա՛մ ներգրավված են վտանգավոր գործողությունների մեջ, որոնք կարող են վնաս հասցնել նրանց ֆիզիկական, մտավոր, սոցիալական կամ կրթական զարգացմանը: 

Քիչ զարգացած երկրներում չորս երեխաներից մեկ-ը  (5-ից 17 տարեկան) զբաղվում է այնպիսի աշխատանքով, որը վնասակար է առողջության եւ զարգացման համար:

Աֆրիկան զբաղեցնում է ամենաբարձր ցուցանիշը տարածաշրջանների շարքում, ինչպես երեխաների աշխատուժի տոկոսով `մեկ հինգերորդը, այնպես էլ երեխաների աշխատանքի բացարձակ թվով` 72 միլիոն: Այս երկու ցուցանիշներով Ասիան եւ Խաղաղ օվկիանոսի երկրները զբաղեցնում են երկրորդ տեղը ՝ բոլոր երեխաների 7% -ը եւ բացարձակ առումով 62 միլիոն մարդ այս տարածաշրջանում համարվում է մանկական աշխատող: Աֆրիկայում, Ասիայում եւ Խաղաղ օվկիանոսի շրջաններում մանկական աշխատանքող է յուրաքանչյուր 10 երեխաներից 9-ը:

Մնացած մանկական աշխատուժը բաժին է ընկնում Լատինական Ամերիկայի եւ Կարիբյան ավազանի (11 մլն՝ 5%), Եվրոպայի եւ Կենտրոնական Ասիայի (6 մլն՝  4%) եւ արաբական երկրներին (1 մլն՝  3%): 

Վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ մանկական աշխատանքով զբաղվող 84 միլիոն երեխա` 56% -ը, ապրում է միջին եկամուտ ունեցող երկրներում:

Համաշխարհային վերջին գնահատումները ցույց են տալիս, որ 152 միլիոն երեխա ՝ 64 միլիոն աղջիկ եւ 88 միլիոն տղա,  մանկական աշխատանք է կատարում, այսինքն` աշխարհում 10-ից մեկը: 

Հիշեցնեք, որ դեռեւս 2019 թվականի հուլիսի 19-ին  ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան (UNGA) միաձայն ընդունեց բանաձեւ, որի համաձայն` 2021 թվականը հայտարարվում է Երեխանների աշխատանքի վերացման տարի:: Ասամբլեան նաեւ խնդրել է Աշխատանքի միջազգային կազմակերպությանը` ստանձնելով դրա իրականացման գործը:

 Գիտեի՞ր…

• ^{5-17 տարեկան 152 միլիոն երեխա մանկական աշխատանք է կատարում, գրեթե կեսը ՝ 73 միլիոնը, վտանգավոր մանկական աշխատանք:}
• ^{Տարեկան կտրվածքով` մանկական աշխատանքի զոհերի գրեթե կեսը (48%) 5-11 տարեկան են,  28% -ը՝ 12-14 տարեկան, իսկ 24% -ը` 15-17 տարեկան:}
• ^{Երեխայի աշխատանքը կենտրոնացած է հիմնականում գյուղատնտեսության ոլորտում (71%). Սա ներառում է ձկնորսությունը, անտառտնտեսությունը, անասնաբուծությունը և ջրային տնտեսությունը: Ծառայությունների այլ ոլորտներում՝ 17%: Իսկ արդյունաբերության ոլորտում `12%, ներառյալ` հանքարդյունաբերությունը:}

Հայաստան

Դեռեւս 2016 թվականին «Վորլդ Վիժն Հայաստան» կազմակերպությունը ուսումնասիրությունների համաձայն հայտարարվեց, որ Հայաստանում տարբեր աշխատանքերում  ներգրավված երեխաների թիվը հասնում է 1100-ի:

Մասնագետները նաեւ հայտարարեցին, որ երեխայի աշխատանքի մեջ ներգրավված լինելը ինքնին առանձին սոցիալական խնդիր է, սակայն պետք է նայել դրանց պատճառներին: Պատճառներից առաջինը՝ աղքատությունն է, իսկ վիճակագրության համաձայն՝ Հայաստանում մինչև 18 տարեկան երեխաների 40 տոկոսը ապրում է աղքատության, իսկ 3,7 տոկոսը՝ ծայրահեղ աղքատության մեջ: Հետեւաբար՝ աղքատության մեջ ապրող երեխաները ավելի շատ են ընդգրկված  տարբեր տեսակի, այդ թվում՝ ծանր եւ վնասակար աշխատանքներում,  որպեսզի հոգան ընտանիքի սոցիալական խնդիրերը:

Գալուստ ՆԱՆՅԱՆ

Տեսանյութը` ՄԱԿ-ի յութուբյան էջից

barigalust.wordpress.com