Երբ «շեֆերը» բանասեր են, կամ՝ «Էստի´ համեցեք»

Եթե ժամանակին «էստի համեցեք» ասելու համար վաճառականները հատուկ աշխատողներ ունեին (հիշենք Թումանյանի Գիքորին), ապա մեր օրերում «էստի համեցեք» կանչողներին փոխարինում են գունավոր, գրավիչ, երբեմն էլ անճաշակ, զիզի-բիզի ու նույնիսկ սխալ գրությամբ գովազդային պաստառները: Սխալները տարբեր են լինում` տառասխալ, ոճական ու շարադասական սխալներ, հայերեն տեքստում օտար բառեր, անտրամաբանական` երբեմն զայրացնելու աստիճանի ապշեցնող արտահայտություններ: Օրինակ` Երեւանի մետրոպոլիտենի «Երիտասարդական» կայարանի շարժասանդուղքի հարեւանությամբ հագուստի տաղավար կա, որի ցուցանակին անգլերենով գրված է` «Դեղեր», հայերենով` «Հուշանվերներ», բայց վաճառվում է հագուստ: Վաճառվող հագուստեղենը երբեմն լինում է «կանացի», պատահում է նաեւ, ասենք, «գերմանական կնոջ հագուստ»: Հետաքրքիր են տարատեսակ հայտարարությունները: Օրինակ` Նոր Նորքի 2-րդ զանգվածի Նանսենի փողոցի շենքերից մեկի մուտքի դռան վրա փակցված է. «Գնում ենք ռակվինա, պառավո»: Փոքր-ինչ ներքեւ` Հայկ նահապետի արձանի հարեւանությամբ, կարելի է կարդալ. «Կլեում ենք ծակ գնդակները»: Գարեգին Նժդեհի փողոցում ամիսներ առաջ նկատել եմ հայտարարություն հետեւյալ գրությամբ. «Կկատարեմ էպիլեպսիա» (հավանաբար նկատի են ունեցել էպիլյացիան): Նույն փողոցում մեկ այլ ցուցանակ ազդարարում է. «Տղամարդկանց կտրում, կանանց կտրում»: Պարզվում է` խոսքը մազ կտրելու մասին է: Փողոցի հակառակ կողմում էլ գտնվում է «Նորմալ խանութ սովորական մարդկանց համար» (մի՞թե կան աննորմալ խանութներ արտասովոր մարդկանց համար): Տիգրան Մեծի եւ Նար-Դոսի փողոցների խաչմերուկից մի քիչ վերեւ գործում է «Կարտոֆիլանոց» կոչվող խանութը, որտեղ, սակայն, նաեւ այլ բանջարեղեն են վաճառում: Արագ սննդի կետերից մեկը կոչվում էր «Քեբաբ մեր մոտ»: Վաճառողին զգուշացրի, որ սխալ են գրել: Միանգամից պատասխանեց. «Մեր շեֆը գիտի՞, թե՞ դու»: Ամեն դեպքում խնդրեցի ուղղել սխալը եւ դուրս եկա: Փառք Աստծու, սխալն ուղղվել էր: Ինձ զարմացնում են Երեւանի Նար-Դոսի փողոցում կողք կողքի գործող սգո սրահների գովազդային պաստառները. «Մենք կփարատենք ձեր վիշտը», (հետաքրքիր է` ինչպե՞ս), «Որակյալ սպասարկում», «Որակյալ դագաղ» (թե դրա որակյալը ո՞րն է)… Այդ թաղամասի բնակիչ Գեղանուշ Վարդանյանն ասում է, որ մի անգամ ընկերուհու հինգամյա երեխան հարցրել է, թե ինչու է իրենց շենքում այդքան շատ մարդ մահացել (փողոցի ողջ երկայնքով դագաղներ են շարված եղել): «Ամեն առավոտ արթնանալն ու միանգամից այդ ամենը տեսնելը անպայման վատ է ազդում մարդու տրամադրության վրա: Այդ ամենը պետք է սրահների ներսում դրվի, տհաճ գրություններն էլ, կարծում եմ, պետք է հանեն խանութների վրայից»,- ասում է տիկին Գեղանուշը:

Օրինակներն անվերջ կարելի է շարունակել: Հետաքրքիրն այն է, որ Լեզվի պետական տեսչության ստուգայցերից, տուգանումներից հետո էլ պատկերը գրեթե չի փոխվում. երեւի տուգանքի չափն այնքան է, որ կարելի է վճարել ու շարունակել հաճախորդ գրավել, առեւտուր անել վերը թվարկված գովազդային պաստառներով…