Դրական քայլ, բայց ռիսկերով լի. հղիության՝ սեռով պայմանավորված ընդհատումները, օրենքով արգելվի
Հղիության՝ սեռով պայմանավորված ընդհատումները օրենքով արգելելը, ոլորտի մասնագետները գնահատում են դրական և կարևորագույն քայլ, սակայն միևնույն ժամանակ բարձրաձայնում են հնարավոր ռիսկերի և դրանց կանխարգելման միջոցների մասին:
Այսօր «Մեդիա կենտրոնում» այս թեմայով տեղի ունեցած քննարկմանը մասնակցում էին ՀՀ Առողջապահության նախարարության մայրական և վերարտադրողական առողջության պահպանման բաժնի պետ Գայանե Ավագյանը, ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամի հայաստանյան գրասենյակի գործադիր ներկայացուցիչ Գարիկ Հայրապետյանը, Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի հետազոտությունների և զարգացման բաժնի ղեկավար Վահան Ասատրյանը և Կանանց ռեսուրսային կենտրոնի ծրագրերի ղեկավար Տաթևիկ Աղաբեկյանը:
Նշենք, որ հուլիսի 2-ին ՀՀ կառավարությունը հավանության արժանացրեց «Մարդու վերարտադրողական առողջության եւ վերարտադրողական իրավունքների մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», ինչպես նաեւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթը: Կառավարության հաստատումից հետո, սահմանված կարգով, օրենքի նախագիծը կներկայացվի Ազգային ժողով:
Նախագծով օրենսդրորեն արգելվում է սեռով պայմանավորված հղիության ընդհատումը,որը մինչ օրս բացակայում էր ՀՀ օրենսդրության մեջ:
««Մարդու վերարտադրողական առողջության եւ վերարտադրողական իրավունքների մասին» ՀՀ օրենքի 10-րդ հոդվածը, որը վերաբերում է հղիության արհեստական ընդհատմանը, վերախմբագրվել է և առաջարկվել է օրենքով ամրագրել մի շարք կարևոր դրույթներ: Մինչև 12 շաբաթական հղիության ժամկետը, կինը կարող է իր ցանկությամբ ընդհատել իր հղիությունը, բայց առաջ մենք չունեինք գրավոր դիմումի պահանջ: Այժմ այս օրենքի նախագծով գրավոր դիմում պետք է ներկայացվի հղիության արհեստական ընդհատման համար»,-ասաց Գայանե Ավագյանը:
Նա նշում է, որ այս օրինագիծը ուղղված է ոչ միայն հղիության՝ սեռով պայմանավորված ընդհատումների նվազեցմանը, այլև ընդհանրապես հղիության արհեստական ընդհատումներին:
«Կնոջը տրամադրվում է 3 օրացույցային օր, որպեսզի կինը լրացուցիչ անգամ մտածի, խորհի իր ցանկության և որոշման մասին: Այդ ընթացքում բժիշկը պետք է անպայման կնոջը տրամադրի հոգեբանական, սոցիալական խորհրդատվություն և փորձի հասկանալ հղիության ընդհատմանը դիմելու պատճառները: Օրենքի նախագծում ամրագրված է նաև պտղի սեռով պայմանավորված հղիությունների ընդհատման արգելքը: Հնարավոր է, որ ոչ միայն 12 շաբաթականում, այլ դրանից առաջ որոշվի պտղի սեռը, բայց այդ դեպքում էլ կարգելվի հղիության ընդհատումը»,-ասում է Ավագյանը:
Գարիկ Հայրապետյանը նշում է, որ ըստ ՄԱԿ-ի 2011-ին կատարած հետազոտության, այս խնդիրը բազմաշերտ է, իսկ պատճառները գալիս են հասարկության մտածելակերպից:
«Ես ուրախ եմ, որ այս երեք տարվա մեջ մենք կարողացանք հասնել մի իրավիճակի, երբ խնդիր ընկալվեց և որոշակի քայլեր կատարվեցին այդ ֆենոմենի դեմ պայքարելու համար, որովհետև կան երկրներ, որտեղ այդ խնդիրը բացահայտելուց մինչև կոնկրետ քայլերի անցնելը տևում է 15-20 տարի: Մեզ մոտ դա տևեց ընդամենը 3 տարի, ինչը ուրախալի փաստ է»,-ասում է Հայրապետյանը:
Ըստ հետազոտության արդյունքների՝ սեռերի անհամամասնությամբ Հայաստանը աշխարհում զբաղեցնում է երրորդ տեղը, Չինաստանից ու Ադրբեջանից հետո:
«Մեզնից հետո Վրաստանն են ու Ալբանիան: Հայաստանում 113 տղա է ծնվում 100 աղջկա հաշվով: 1993 թ-ից մինչ օրս Հայաստանում կա մոտ 50 հազար ավելի շատ ծնված տղա երեխա, քան աղջիկ երեխա»,-հավելում է Հայրապետյանը:
Տաթևիկ Աղաբեկյանն էլ նշում է, որ այս հարցում մեծ դեր ունի մարդկանց մտածելակերպը:
«Ինչու՞ են բոլորը այդքան ջանք գործադրում տղա երեխա ունենալու համար, մինչև անգամ պատրաստ են բազմաթիվ աղջիկ երեխաներից ազատվել գոնե մեկ տղա ունենալու համար: Կարծում եմ, այստեղ բազմակողմանի աշխատանքի կարիք կա և ավելի շատ կրթական ծրագրերի անհրաժեշտություն: Հույս ունեմ, որ պետությունը ինչ-որ ծրագրեր կձեռնարկի, միգուցե ԿԳՆ-ն իր պատրաստակամությունը կհայտնի ինչ- որ բաներ ձեռնարկելու համար: Բժիշկները պետք է կրթական, անգամ հոգեբանական աշխատանքներ տանեն և այստեղ ես ունեմ մտավախություններ»,-ընդգծեց Աղաբեկյանը:
Վահան Ասատրյանն ասում է, որ առողջապահության ոլորտի մասնագետները պետք է հղի կնոջը, նրա ընտանիքի անդամներին և հարազատներին նախապես իրազեկեն:
«էթիկայի մասով շատ անելիքներ կան բուժանձնակազմի հետ, թե պետական ծրագրում, թե աջակցության մեխանիզմներում: Առաջիկայում պետք է մասնագետների կարողություների զարգացման աշխատանքներ տարվեն: Հիմքեր կան այս օրինագծով դրական փոփոխություններ ակնկալելու, բայց կան նաև վտանգներ: Ցանկացած առիթով հղիության արհեստական ընդհատումների ազատական օրենսդրությունը սահմանափակելը սովորաբար ռիսկեր է պարունակում: Դա բերում է ոչ անվտանգ աբորտների ընտրությանը, որը մայրական մահացության բարձրացմանը տանող ամենակարճ ճանապարհն է»,-նշեց Ասատրյանը:
Նա հավելեց, որ քանի դեռ օրինագիծը գտնվում է քննարկան փուլում, պետք է չէ բացառել, որ ռադիկալ փոփոխություններ կարող են առաջարկվել:
Առողջապահության նախարարության ներկայացուցիչը նշում է, որ բժշկական փաստաթղթերում պետք է կատարվեն գրառումներ հղիության արհեստական ընդհատումից առաջ և հետո տրամադրված խորհրդատվության մասին:
«Մեր գործընկերները, մանկաբարձ-գինեկոլոգները բոլորը չեն, որ ունեն օրինազանց մարդու վարքագիծ: Հուսով եմ, որ նրանք կհարգեն օրենքի պահաջները և կփորձեն աշխատել օրենքի սահմաներում: Բացի այդ հղիության արհեստական ընդհատումը միանձնյա որոշում չէ, կատարվում են հետազոտություններ, որտեղ ժամկետներ են ֆիքսվում: Կարծում եմ շատ փոքր կլինեն այն խախտումները, որոնց նկատմամբ մոնիտորինգ կիրականացնի Առողջապահության նախարարության առողջապահական պետական տեսչությունը, որի հիմնական գործառույթներից մեկը օրենքի կիրառման նկատմամբ վերահսկողություն, գնահատում սահմանելն է լինելու»,-նշեց Ավագյանը:
