Ամենացավոտ սցենարը. սպառազինությունների մրցավազք ընդդեմ Հայաստանի. Հայկական Ժամանակ
Այն ժամանակ, երբ Հայաստանում ընթանում էր 114-րդ նախագահի «ընտրությունը», եւ նախագահի թեկնածուն ելույթ էր ունենում խորհրդարանում, հայ հանրությունը թերեւս ավելի հետաքրքրությամբ լսում էր մեկ այլ երկրի Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ուղերձը այդ երկրի ՝ Ռուսաստանի Դաշնության խորհրդարանին: Պուտինի երկու ժամանոց ելույթի մոտ 40 տոկոսը նվիրված էր ռուսական նոր սպառազինություններին: Էլ միջուկային շարժիչով հրթիռներ, որոնց թռիչքի հեռավորությունը անսահմանափակ է, էլ ստորջրյա «դրոններ», որոնք սուզանավերից ու տորպեդներից մի 10 անգամ ավելի արագ են լողում ջրի տակ, էլ բալիստիկ հրթիռներ, որոնք անխոցելի են հակահրթիռային համակարգերի համար եւ այլն, եւ այսպես շարունակ:
Խնդիրն այն չէ, որ հայ հանրության մի մասը հավատում է այս պնդումներին ու հպարտանում է Ռուսաստանի հաջողություններով, մի մասը հավատում է ու տխրում, իսկ մյուս մասը չի հավատում ու զավեշտալի է համարում այդ երկրում տեխնիկական նման պրոգրեսի մասին պնդումները: Խնդիրը նույնիսկ այն չէ, որ արդեն ստեղծված զինատեսակների մասին Պուտինի ելույթը ուղեկցվում էր տեսահոլովակով, որտեղ ցուցադրվում էին ոչ թե հենց զինատեսակները, այլ դրանց բավական անորակ մուլտկադրերը:
Խնդիրն այն է, որ այն, ինչ կար այդ ելույթի ետևում, ուղղակիորեն ազդելու է Հայաստանի վրա: Անկախ նրանից, թե որքանով էր այդ ուղերձը նախընտրական, դրա որ մասն էր պոպուլիստական, պարզ է, որ Ռուսաստանում սկսվում է նոր փուլ: Ելույթի ժամանակ դահլիճում ներկա պատգամավորները, նախարարները եւ այլ պաշտոնյաները հատկապես բուռն ծափահարում էին ելույթի՝ հատկապես սպառազինություններին վերաբերող հատվածներին: Այսինքն ՌԴ սոցիալ- տնտեսական զարգացման մասին Պուտինի ներկայացրած ծրագրերը այնքան չէին ոգեւորում ներկաներին, որքան նոր զինատեսակների մասին ասածները: Իսկ դա նշանակում է, որ Ռուսաստանում կա հստակ պահանջարկ երկրի ռազմականացման նկատմամբ: Ու ակնհայտ է, որ Ռուսաստանը առաջիկայում էլ ավելի խորն է ներքաշվելու սպառազինությունների մրցավազքի մեջ:
Ներկայումս ԱՄՆ-ի ռազմական բյուջեն շուրջ 700 միլիարդ դոլար է, իսկ ՌԴ-ի ամբողջ պետական բյուջեն՝ 1.2 տրիլիոն դոլար: Եվ անսալով այդ երկրում առկա հասարակական պահանջին, ինչը ակնհայտ դարձավ հենց Պուտինի ելույթի ժամանակ, առաջիկա տարիներին ՌԴ- ում մեծանալու են ռազմական ծախսերը:
Սա ուղղակի ազդեցություն է թողնելու մեր տնտեսության վրա: Նախ այդ պարագայում ֆինանսական միջոցները կրճատվելու են մյուս ոլորտներից: Դա նշանակում է, որ ՌԴ բնակչության գնողունակությունը էապես չի աճելու: Իսկ ՌԴ- ն մեր հիմնական արտաքին առևտրային գործընկերն է, այսինքն մեր արտահանման ամենամեծ շուկան: Բնակչության ցածր գնողունակությունը կնվազեցնի մեր ապրանքների նկատմամբ պահանջարկը:
Դա կազդի նաեւ Ռուսաստանից 1այաստան ուղարկվող մասնավոր տրանսֆերտների վրա: Առանց այդ էլ վերջին տարիներին մասնավոր տրանսֆերտների ծավալը գտնվում է չափազանց ցածր մակարդակի վրա, ինչը Հայաստանում բնակչության գնողունակության անկման հիմնական պատճառներից մեկն է:
Մյուս ազդեցությունը, որը կունենա մեր տնտեսության վրա Ռուսաստանի սպառազինությունների մրցավազքի մեջ մտնելը. իհարկե, ռուսական ներդրումներն են: Այսօր ՀՀ տնտեսության մեջ իրականացված օտարերկրյա ներդրումների մեջ ռուսական կապիտալը բավական զգալի տեղ ունի, չնայած վերջին տարիներին գնալով նվազում է: Այս պարագայում էլ ավելի կնվազի: Չի կարելի բացառել նաեւ, որ ՌԴ իշխանությունները լրացուցիչ վերահսկողություն կսահմանեն կապիտալի արտահոսքի վրա կամ ընդհանրապես կարգելեն գործարարներին ներդրումներ անել այլ երկրներում: Նման սցենարը քիչ հավանական է թվում, սակայն կռահել, թե ինչի կհանգեցնի Ռուսաստանի ՝ կրկին գերտերություն դառնալու ցանկությունը, առայժմ դժվար է պատկերացնել:
Եթե ԱՄՆ-ն ու նրա դաշնակիցները լուրջ վերաբերվեն Պուտինի հայտարարություններին ու սկսեն հակաքայլեր անել, ապա դա նույնպես ազդեցություն է ունենալու Հայաստանի վրա: Ակնհայտ է, որ առաջին հերթին պատժամիջոցներ են մտցվելու Ռուսաստանի ռազմաարդյունաբերության նկատմամբ: Իսկ Ռուսաստանը մեր սպառազինությունների հիմնական, եթե չասենք միակ մատակարարն է: Առանց այդ էլ ներկայումս կան արդեն որոշակի խնդիրներ: Մի խոսքով, Պուտինի ելույթից սպասվող հետեւանքները հարվածելու են մեր երկրի ամենազգայուն ու ինչ-որ տեղ նաեւ ամենացավոտ կետերին, արտահանում, մասնավոր տրանսֆերտներ, օտարերկրյա ներդրումներ եւ սպառազինությունների մատակարարում: Այնպես որ, ամենեւին էլ զարմանալի չէ, որ հայ հանրությանը այս օրերին առնվազն ավելի պակաս չէր հետաքրքրում Պուտինի ելույթը, քան այն, թե ում է ՀՀ նախագահ նշանակել Սերժ Սարգսյանը: Սա թերեւս ամենավոտ սցենարն է: Հավանականություն կա, որ Պուտինը իր ելույթով ընդամենը փորձում էր գրավել իր էլեկտորատին, նրան լրացուցիչ դրական լիցքեր հաղորդելու համար: Մյուս կողմից հույս ուներ, որ ԱՄՆ-ն լուրջ կընդունի, կվախենա ու կսկսի մերձեցման գործընթաց:
Ռուսաստանի Դաշնության բնակչության մեծամասնությունը առանց այդ էլ հիացած է Պուտինով, իսկ Ամերիկայի արձագանքը այդ ելույթին բավական հանգիստ էր, ու մի քիչ էլ հումորով: Արեւմտյան մամուլը հիշել էր. որ նմանատիպ ելույթներ Ռուսաստանում նախկինում էլ են եղել եւ հատկապես՝ նախընտրական շրջանում: Բայց մի բան ակնհայտ է: Մեր կախվածությունը Ռուսաստանից այնքան մեծ է, որ այդ երկրում տեղի ունեցող ներքաղաքական ու ներտնտեսական գործընթացները թերեւս ավելի շատ են ազդում հայաստանցիների, քան ոուսաստանցիների վրա: Ու այդ կախվածությունը գնալով ավելի է խորանում:
Այլ հրապարակումներին ծանոթացեք թերթի այս համարում:
